بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيْم
اَلْحَمْدُ للهِ رَبِّ الْعَالَمِيْنَ وَ الصَّلاَةُ وَالسَّلاَمُ عَلىَ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَعَليَ آلِهِ وَصَحْبِهِ أَجْمَعِيْنَ ،،، وَبعْدُ ؛
การปลูกพืชล้มลุก เช่น ต้นใบแมงลักและใบโหรพา เป็นต้น ในกุบูรสาธารณะหรือกุบูรที่ถูกวะกัฟนั้น เป็นที่อนุญาตให้กระทำได้หากมีเป้าหมายที่ดี เช่น ต้องการให้มีกลิ่นหอม แต่ถ้าหากเป็นต้นไม้ยืนต้น เช่น ต้นปาล์ม ต้นยางพารา ต้นอินทผาลัม นั้น ถือว่าไม่อนุญาตให้ปลูกในกุบูรสาธารณะหรือกุบูรที่ถูกวะกัฟ เพราะเป็นการทำลายเกียรติผู้ตาย โดยรากของต้นไม้ดังกล่าวนั้นจะไปถึงมัยยิด ถือว่าเป็นการสร้างความเดือดร้อนแก่ผู้ตายทั้งหลายที่ถูกฝังในกุบูรนั้น ซึ่งหากแม้ว่าจะมั่นใจว่ามัยยิดเหล่านั้นจะเปื่อยสลายไปแล้วก็ตาม และยังเป็นการทำให้กุบูรคับแคบเนื่องจากสถานที่ที่ปลูกต้นไม้ดังกล่าวนั้นไม่สามารถใช้การในการฝังมัยยิดท่านอื่นๆ ในสถานที่ปลูกต้นไม้ดังกล่าวในอนาคต
ท่านอิบนุหะญัร อัลฮัยตะมีย์ได้กล่าวว่า
وَلَا يَجُوزُ زَرْعُ شَيْءٍ مِنْ الْمُسَبَّلَةِ وَإِنْ تَيَقَّنَ بِلَى مَنْ بِهَا لِأَنَّهُ لَا يَجُوزُ الِانْتِفَاعُ بِهَا بِغَيْرِ الدَّفْنِ فَيُقْلَعُ وَقَوْلُ الْمُتَوَلِّي يَجُوزُ بَعْدَ الْبِلَى مَحْمُولٌ عَلَى الْمَمْلُوكَةِ
“ไม่อนุญาตให้เพาะปลูกสิ่งหนึ่งสิ่งใดจากกุบูรสาธารณะ(ที่ปกติชาวเมืองจะนำมาฝัง)และหากแม้ว่าเขามั่นใจว่าผู้ที่อยู่ในกุบูรนั้นได้เปื่อยสลายไปแล้วก็ตาม เพราะไม่อนุญาตให้ใช้ประโยชน์จากกุบูรสาธารณะในสิ่งอื่นที่นอกเหนือจากการฝัง ดังนั้นจึงต้องถูกถอน(สิ่งที่เพาะปลูกในกุบูรสาธารณะดังกล่าว) และคำกล่าวของท่านอัลมุตะวัลลีย์ที่ว่า อนุญาตให้เพาะปลูกได้หลังจาก(มัยยิด)เปื่อยสลายไปแล้วนั้น ถูกตีความในกรณีของการปลูกในกุบูรที่เป็นกรรมสิทธิ์ส่วนบุคคล” ดู หนังสือตุห์ฟะตุลมุห์ตาจญฺ, อิบนุหะญัรอัลฮัยตะมีย์, ตีพิมพ์ ดารุอิห์ยาอฺ อัตตุร็อษ อัลอะร่อบีย์, เล่ม 3, หน้า 198, และดู อัลบุญัยริมีย์ อะลา ชัรห์ มันฮัจญฺ อัฏฏุลล้าบ, ตีพิมพ์มุศฏอฟา หะละบีย์, เล่ม 1, หน้า 496,และนิฮายะตุลมุห์ตาจญฺ อิลา ชัรห์ อัลมินฮาจญฺ พร้อม ฮาชียะฮ์ของท่านอัชชับรอมิลลิซีย์, เล่ม 3, หน้า 34-35.
ดังนั้นกรณีที่เจ้าของที่ดินได้ซื้อที่ดินตรงที่มีมัยยิดถูกฝังอยู่นั้น อนุญาตให้เจ้าของที่ดินทำการใช้ประโยชน์ด้วยการเพาะปลูกหรือขุดห้องใต้ดินได้หรือไม่?
ท่านชัยค์ สุไลมาน บิน อุมัร อัลญะมัล ได้กล่าวว่า
هَلْ يَجُوزُ لِلْمَالِكِ الِانْتِفَاعُ بِظَاهِرِ الْأَرْضِ بِنَحْوِ زَرْعٍ وَبَاطِنِهَا بِنَحْوِ حَفْرِ نَحْوِ سِرْدَابٍ مَشَى م ر عَلَى جَوَابِ ذَلِكَ حَيْثُ لَا يَنَالُ الْمَيِّتَ ضَرَرٌ فَمَا فِي الْجَنَائِزِ عَنْ الْحَنَّاطِيِّ مِنْ امْتِنَاعِ زَرْعِ الْمَقْبَرَةِ يَحْمِلُ وِفَاقًا ل م ر عَلَى الْمَقْبَرَةِ الْمُسَبَّلَةِ أَوْ عَلَى مَا إذَا وَصَلَ لِلْمَيِّتِ ، وَلَحِقَهُ ضَرَرٌ بِهِ
“อนุญาตให้เจ้าของ(ที่ดิน)ใช้ประโยชน์บนหน้าผืนดิน เช่น การเพาะปลูก และ(ใช้ประโยชน์)ใต้ผืนดิน เช่น ห้องใต้ดินนั้นจะได้หรือไม่? ท่านอิหม่ามอัรร็อมลีย์มีได้ทำการตอบสิ่งดังกล่าว(ว่าได้)โดยต้องไม่ทำให้เกิดความเดือดร้อนแก่มัยยิด ดังนั้นสิ่งที่ถูกระบุไว้ในหนังสืออัลญะนาอิซฺ จากท่านอัลหันนาฏีย์ จากเรื่องการห้ามเพาะปลูกในกุบูรนั้น ได้ตีความตรงกันกับท่านอัรร็อมลีย์ว่า (ห้ามเพาะปลูก)บนกุบูรสาธารณะและ(ห้ามเพาะปลูก)เมื่อสิ่งนั้น(เช่นรากของต้นไม้)ไปถึงมัยยิดและความเดือดร้อนได้ประสบกับมัยยิดด้วยเหตุของสิ่งดังกล่าว” หาชียะฮ์อัลญะมัล อะลัลมันฮัจญฺ, ตีพิมพ์ ดารุอิห์ยาอฺ อัตตุร็อษ อัลอะร่อบีย์, เล่ม 3, หน้า 463.
ส่วนต้นไม้ที่งอกขึ้นเองในกุบูรสาธารณะหรือในที่ดินวะกัฟ ก็อนุญาตให้นำมารับประทานได้แต่ทางที่ดีสมควรนำผลผลิตไปใช้เกี่ยวกับสาธารณะประโยชน์ของการวะกัฟ
ท่านชัยค์อับดุรเราะห์มาน บะอฺลาวีย์ ได้กล่าวไว้ในหนังสือหนังสือบุฆยะตุลมุรตัรชีดีนของท่านว่า
حُكْمُ الشَّجَرِ النَّابِتِ فِيْ أَرْضٍ مَوْقُوْفَةٍ لِسُكْنَى الْمُسْلِمِيْنَ أَوِ الْمَقْبَرَةِ الْمُسَبَّلَةِ أَوِ الْمَوْقُوْفَةِ اَلْإِبَاحَةُ تَبَعاً لَهَا ، لَكِنْ قَالَ الْحَنَّاطِيُّ : اَلْأَوْلَى صَرْفُ ثَمَرِهَا لِمَصَالِحِ الْوَقْفِ
“ข้อชี้ขาดเกี่ยวกับต้นไม้ที่งอกขึ้นมาในแผ่นดินที่ถูกวะกัฟสำหรับผู้อยู่อาศัยที่เป็นมุสลิมีนหรือในกุบูรสาธารณะหรือกุบูรที่ถูกวะกัฟ ก็ถือว่าอนุญาต(ให้เอาผลผลิตจากต้นไม้นั้นได้)เพราะตามฮุกุ่มของแผ่นดินวะกัฟ(ที่เป็นสาธารณะนั้น) แต่ท่านอัลหันนาฏีย์ ได้กล่าวว่า ที่ดียิ่งแล้ว ให้นำผลผลิตไปใช้เกี่ยวกับสาธารณะประโยชน์ของการวะกัฟ” หนังสือบุฆยะตุลมุรตัรชีดีน, หน้า 355.
وَاللهُ سُبْحَانَهُ وَتَعَاليَ أعْلىَ وَأَعْلَمُ
