ความหวัง (อัรร่อญาอ์) หมายถึง "จิตใจที่สงบมั่งคง ให้กับความโปรดปรานของอัลเลาะฮ์ ตะอาลา ด้วยการหลักการปฏิบัติทั้งหมดสิ่งที่ถูกสั่งใช้มายืนยัน หากไม่เป็นเช่นนั้น ถือว่า เป็นการหลอกลวง"
อัลเลาะฮ์ ตะอาลา ส่งเสริมให้เรามีความหวัง ห้ามให้เราสิ้นหวังจากความเมตตา พระองค์ทรงตรัสว่า
قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ
"จงประกาศเถิด โอ้มวลข้าทาสของข้า ซึ่งฟุ้งเฟ้อแก่ตัวเอง (ด้วยการทำบาป) พวกเจ้าจงอย่าท้อแท้ในเมตตาธรรมของอัลเลาะฮ์ เพราะแท้จริงอัลเลาะฮ์ทรงอภัยโทษทั้งมวล แท้จริงพระองค์ทรงให้อภัยยิ่ง พระองค์ทรงเมตตายิ่ง" อัซซุมัร 53
พระองค์ทรงแจ้งข่าวดี ถึงความกว้างขวางจากความเมตตาของพระองค์ ความว่า
وَرَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ
"และความเมตตาของข้า ครอบคลุมทั่วทุก ๆ สิ่ง" อัลอะร๊อฟ 156
พระองค์ทรงพรรณาถึงคุณลักษณะบรรดาผู้ที่มีความหวังในความเมตตาของพระองค์ ความว่า
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُواْ وَالَّذِينَ هَاجَرُواْ وَجَاهَدُواْ فِي سَبِيلِ اللّهِ أُوْلَـئِكَ يَرْجُونَ رَحْمَتَ اللّهِ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
"แท้จริง บรรดาผู้มีศรัทธาและบรรดาผู้อพยพ และต่อสู้ในหนทางของอัลเลาะฮ์ พวกเหล่านั้นมุ่งหวังในเมตตาธรรมของอัลเลาะฮ์ และอัลเลาะฮ์ ทรงอภัย อีกทั้งทรงเมตตายิ่ง" อัลบะกอเราะฮ์ 218
และมีหะดิษมากมายที่ส่งเสริมให้มีความหวังในความเมตตาของอัลเลาะฮ์ ส่วนหนึ่ง คือ
รายงานจากท่านอบูฮุร๊อยเราะฮ์ ร่อฏิยัลลอฮุอันฮุ เขากล่าวว่า ท่านร่อซูลุลเลาะฮ์ ซ๊อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม กล่าวว่า "ขอสาบานต่ออัลเลาะฮ์ผู้ซึ่งชีวิตของฉันอยู่ในอำนาจของพระองค์ หากพวกท่านไม่กระทำบาป แน่นอน พระองค์ก็จะปลดเปลื้องให้แก่พวกท่าน และพระองค์ก็ทรงนำกลุ่มชนหนึ่งที่กระทำบาป แล้วพวกเขาจึงทำการขออภัยโทษกับอัลเลาะฮ์ ดังนั้น พระองค์จึงอภัยให้แก่พวกเขา" รายงานโดย มุสลิม
ท่านอบู มูซา อัลอัชอะรีย์ รายงานจากท่านร่อซูลุลเลาะฮ์ ซ๊อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม ความว่า "มีผู้คนจากบรรดามุสลิมีนได้ถูกนำตัวมาในวันกิยามะฮ์ โดยมีบาปดังบรรดาขุนเขา แล้วอัลเลาะฮ์ก็ทรงอภัยให้แก่พวกเขาและวางบาปนั้นให้อยู่บนพวกยะฮูดีและนะซอรอ" รายงานโดย มุสลิม
ความหวัง ( الرجاء ) ย่อมแตกต่างกับ ความหวังแบบ ( التمنى ) (หวังลม ๆ แล้ง ๆ ) เนื่องจากผู้ที่มีความหวังในรูปแบบแรก คือเขาได้ปฏิบัติอิบาดะฮ์ต่าง ๆ โดยแสวงหาความพึงพอพระทัยและการตอบรับจากอัลเลาะฮ์ ตะอาลา ส่วนผู้ที่หวังแบบที่สอง คือทิ้งการปฏิบัติและต่อสู้กับจิตใฝ่ต่ำ หลังจากนั้น เขาก็เฝ้ารอคอยผลบุญและการตอบแทนจากอัลเลาะฮ์ ซึ่งเขาย่อมอยู่ในบุคคลที่ท่านร่อซูลุลเลาะฮ์ ซ๊อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม กล่าวว่า
"ผู้อ่อนแอ คือ ผู้ที่ทำให้ตนเองตามกับอารมณ์ใฝ่ต่ำ และมีความหวังต่ออัลเลาะฮ์แบบหวังลม ๆ แล้ง ๆ " รายงานโดย มุสลิม
ดังนั้น ทุกคนที่มีความหวังต่ออัลเลาะฮ์และแสวงหาในพระองค์นั้น เขาจำเป็นต้องบากบั่นและทุ่มเทความพยายามทำอิบาดะฮ์ด้วยความสัจจริงและบริสุทธิ์ใจ จนกระทั่งเขาได้รับสิ่งที่ปรารถนา ด้วยเหตุนี้ อัลเลาะฮ์ ตะอาลา ทรงตรัส เพื่อสอนแนวทางการแสวงหาในพระองค์ ความว่า
فَمَن كَانَ يَرْجُو لِقَاء رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلاً صَالِحاً وَلَا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَداً
"ดังนั้น ผู้ใดที่หวังจะได้พบองค์ผู้อภิบาลของเขา เขาก็จงประพฤติแต่ความดีงาม และเขาจงอย่าตั้งสิ่งอื่นใดเป็นภาคีในการนมัสการต่อองค์อภิบาลของเขา" อัลกะฮ์ฟิ 110
เมื่อบ่าวคนหนึ่ง ที่อยู่ในช่วงวัยหนุ่มมีความพยายามที่จะหลีกห่างจากความชั่ว พร้อมกันนั้นเขาอาจจะน้อมตามอารมณ์ใฝ่ต่ำของตน ก็ให้เขามีความเกรงกลัวต่ออัลเลาะฮ์เหนือกว่าความหวังในอัลเลาะฮ์ แต่เมื่อเขาอยู่ในช่วงท้ายของชีวิต ก็ให้เขามีความหวังในอัลเลาะฮ์เหนือกว่าความเกรงกลัว เฉกเช่นที่อัลเลาะฮ์ทรงตรัสไว้ในหะดิษกุดซีย์ความว่า
أنا عند ظن عبدى بى
"เรา(จะประทานให้)ตามที่บ่าวมีความหวังด้วยกับเรา" รายงานโดย อัลบุคอรีย์
ท่านญาบิร บิน อับดิลลาฮ์ ได้รายงานว่า ท่านร่อซูลุลเลาะฮ์ ซ๊อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม กล่าวว่า
لا تموتنّ أحدكم إلا وهو يحسن الظنّ بالله عز وجل
"บุคคลใดจากพวกท่านอย่าเพิ่งตายนอกจากเขาต้องหวังในด้านดีต่ออัลเลาะฮ์ ผู้ทรงยิ่งใหญ่และเกรียงไกร" รายงานโดย มุสลิม
ดังนั้น หากบ่าวคนหนึ่งได้มุ่งหน้าไปสู่ความใกล้ชิดต่อพระองค์ ก็ให้เขาทำการรวมระหว่างตำแหน่งของ ความกลัวและความหวังพร้อมกัน กล่าวคือ อยู่ให้ความกลัวอยู่เหนือความหวังจนกระทั่งทำให้สิ้นหวังต่อความเมตตาต่อพระองค์ และอย่าให้ความหวังอยู่เหนือความกลัวจนกระทั่งทำให้เขาปล่อยตนเองอยู่ในการฝ่าฝืนและความชั่ว แต่ให้เขามีความหวังและความเกรงกลัวไปพร้อม ๆ กัน ตามที่อัลเลาะฮ์ ได้ทรงตรัสไว้ความว่า
تَتَجَافَى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَطَمَعاً وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ
"สีข้างของพวกเขาเหินห่างจากที่นอน เพราะพวกเขาเฝ้าวอนนมัสการต่อพระองค์อภิบาลของพวกเขาเองด้วยความกลัว(ในอาญาสิทธิ์)และความมุ่งหวัง(ในกุศลรางวัล) และพวกเขาได้ใช้จ่ายบางสิ่งที่เราได้ประทานโชคผลให้แก่พวกเขา" อัศสะญะดะฮ์ 16
หมายถึง ให้เขากลัวไฟนรกของพระองค์ มีความหวังในสวรรค์ของพระองค์ และกลัวความเหินห่างพร้อมกับหวังในความใกล้ชิดพระองค์ หรือกลัวจากความพิโรธพร้อมกับมีความหวังในความปราโมทย์ของพระองค์ เป็นต้น
วัลลอฮุอะลัม
