بسم الله الرحمن الرحيم
قال المصنف رحمه الله تعالي ونفعنا بعلومه فى الدارين
5. กิยามุฮูตะอาลาบีนัฟซีฮี แปลว่า ทรงดำรงค์ด้วยพระองค์เอง ความว่า พระองค์ทรงยืนด้วยพระองค์เอง ซึ่งดังกล่าวนี้มิใช่ความหมายว่า พระองค์ทรงยืนตรงได้โดยไม่มีใครผู้ใดช่วย อันเป็นความเข้าใจที่เกิดขึ้นในทันทีที่ได้ยินคำนี้ ดังนั้น ความหมายที่แท้จริงของคำว่า ยืน ด้วยพระองค์เอง ณ ที่นี้ ก็คือการมีอยู่ของพระองคืก็มิได้อาศัยตัวตนเหมือนกับกับการมีอยู่ในลักษณะที่ต้องอาศัยตัวตน อีกทั้งมิได้มีสิ่งใดให้บังเกิดพระองค์อีกด้วย หากแต่พระองค์เท่านั้นที่เป็นผู้ให้บังเกิดสิ่งต่าง ๆ
และซีฟัตมุสติฮีลซึ่งเป็นซีฟัตตรงกันข้ามกับกิยามุฮูตะอาลาบีนัฟซีฮี นั้นคือ พระองค์จำต้องมีตัวตน หรือจำต้องมีผู้ให้บังเกิดพระองค์
สำหรับหลักฐานที่ว่า พระองค์ดำรงค์ด้วยพระองค์เองนั้น คือ หากพระองค์มิได้ดำรงด้วยพระองค์เอง แต่ต้องอาศัยตัวตน แน่แท้พระองค์เป็นซีฟัต(คุณลักษณะ) ซึ่งการที่ว่า พระองค์เป็นซีฟัตนั้นเป็นเรื่องปัญญาไม่ยอมรับ (มุสตะฮีล) เพราะหากพระองค์เป็นซีฟัตพระองค์ก็ต้องไม่มีซีฟัตมะอานี และซีฟัตมะนาวียะฮ์ ซึ่งจะได้กล่าวถึงในตอนต่อไป ดังกล่าวนี้เป็นสิ่งที่เชื่อไม่ได้ เพราะมีหลักฐานมากมายแสดงให้เห็นว่า พระองค์ทรงซีฟัตมะอานีและมะนาวียะฮ์
หรือหากพระองค์จำต้องมีผู้ให้บังเกิด พระองค์ก็ต้องเป็นของใหม่ ซึ่งดังกล่าวนี้เป็นเรื่องที่สติปัญญาไม่ยอมรับ เพราะเป็นที่ยอมรับในเรื่องของกิดัม(เดิม) มาแล้ว ด้วยเหตุดังกล่าวพระองค์จึงต้องดำรงด้วยกับพระองค์เองและเมื่อเป็นที่ยอมรับแล้ว ซีฟัตมุสต้าฮีลของกิยามุฮูตะอาลาบินัฟซิฮี อันได้แก่ พระองค์ผู้ต้องอาศัยซ๊าต หรือต้องมีผู้ให้บังเกิดก็เป็นอันตกไป
