อิมามอะห์มัด บิน ฮัมบัล ร่อฮิมะฮุลลอฮ์ กำชับให้เรียนวิชากะลาม!

[al-azhary]

Tweet

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيْم

ท่านอิมามอัลบุฮูตีย์ปราชญ์มัซฮับฮัมบาลีย์  ได้กล่าวในบทที่ว่าด้วยเรื่อง "อัลญิฮาด" ความว่า

 قوله (فَالْمُحَرَّمَةُ كَعِلْمِ الْكَلاَمِ) قَالَ ابْنُ حَمْدَانَ فِيْ آدَابِ الْمُفْتِيْ وَالْمُسْتَفْتِي: وَعِلْمُ الكَلاَمِ الْمَذْمُوْمِ هُوَ أُصُوْلُ الدِّيْنِ إِذَا تُكُلِّمَ فِيْهِ بِالْمَعْقُوْلِ الْمَحْضِ، أَوِالْمُخَالِفِ
لِلْمَنْقُوْلِ الصَّرِيْحِ الصَّحِيْحِ، فَإِنَّ تُكُلِّمِ فِيْهِ بِالنَّقْلِ فَقَطْ، أَوْ بِالنَّقْلِ وَالْعَقْلِ الْمُوَافِقِ لَهُ فَهُوَ أَصْلُ الدِّيْنِ، وَطَرِيْقَةُ أَهْلِ السُّنَّةِ

"ดังนั้นบรรดาวิชาการที่ฮะรอม เช่น  วิชากะลาม ซึ่งท่านอิบนุฮัมดานได้กล่าวไว้ในหนังสือ อาดาบอัลมุฟตีวัลมุสตัฟตีว่า  วิชากะลามที่ถูกตำหนินั้น  คืออุศูลุดดีนที่ถูกพูดด้วยหลักสติปัญญาเพียงอย่างเดียว  หรือขัดกับตัวบทที่ชัดเจนและถูกต้อง  ดังนั้นถ้าหากพูดด้วยตัวบทเท่านั้นหรือพูดด้วยตัวบทและหลักสติปัญญาที่สอดคล้องกับตัวบท  แน่นอนว่ามันคือพื้นฐานของศาสนา(อุศูลุดดีน)และเป็นแนวทางของอะฮ์ลิสซุนนะฮ์" หนังสือฮาชียะฮ์อัลบุฮูตีย์ อะลัลอิกนาอฺ 1/459 , หนังสือกัชชาฟุลกินาอฺ อันมัตนิลอิกนาอฺ 3/34 ของอิมามอัลบุฮูตีย์

ท่านอิมามอิบนุมุฟลิห์(ปราชญ์มัซฮับฮัมบาลีย์และศิษย์ของท่านอิบนุตัยมียะฮ์) และท่านอิมามอัลบุฮูตีย์ปราชญ์มัซฮับฮัมบาลีย์  ได้กล่าวต่อไปว่า

 وَوَجَدْتٌ فِيْ كِتَابٍ لِوَلَدِ وَلَدِ الْقَاضِي أَبِيْ يَعْلَى ذَكَرَ فِيْهِ خِلاَفاً فِي الْمَذْهَبِ، وَكَلَامُ الِإمَامِ أَحْمَدَ فِيْ ذَلِكَ قَالَ : إِنَّ عِلْمَ الكَلَامِ مَشْرُوْعٌ مَأْمُوْرٌ بِهِ ، وَتَجُوْزُ الْمُنَاظَرَةُ فِيْهِ، وَالْمَحَاجَّةُ لِأَهْلِ البِدَعِ ، وَوَضْعُ الْكِتَابِ فِي الرَّدِّ عَلَيْهِمْ . وَإِلَى ذَلِكَ ذَهَبَ أَئِمَّةُ التَّحْقِيْقِ الْقَاضِي وَالتَّمِيْمِيُّ فِيْ جَمَاعَةِ الْمُحَقِّقِيْنَ، وَتَمَسَّكُوْا فِيْ ذَلِكَ مَعَ اسْتِفْتَائِهِ عَنْ قََوْلٍ يُسْنَدُ إِلَيْهِ بِقَوْلِ الإِمَامِ أَحْمَدَ فِيْ رِوَايَةِ الْمَرُّوْذِيِّ : إِذَا اشْتَغَلَ بِالصَّوْمِ وَالصَّلاَةِ وَاعْتَزَلَ وَسَكَتَ عَنِ الكَلاَمِ فِيْ أَهْلِ البِدَعِ، فَالصَّوْمُ وَالصَّلاَةُ لِنَفْسِهِ ، وَإِذَا تَكَلَّمَ كاَنَ لَهُ وَلِغَيْرِهِ، يَتَكَلَّمُ أَفْضَلَ وَقَدْ أَلَّفَ أَحْمَدُ كِتَابًا فِي الرَّدِّ عَلَى الزَّنَادِقَةِ وَالْقَدْرِيَّةِ فِيْ مُتَشَابِهِ الْقُرْآنِ وَغَيْرِهِ، وَاحْتَجَّ فِيْهِ بِدَلاَئِلِ الْعُقُوْلِ . وَهَذَا الكِتَابُ رَوَاهُ ابْنُهُ عَبْدُاللهِ ، وَذَكَرَهُ الخَلَّالُ فِي كِتَابِهِ ، وَمَا تَمَسَّكَ بِهِ الأَوَّلُوْنَ مِنْ قَوْلِ أَحْمَدَ فَهُوَ مَنْسُوْخٌ

"ข้าพเจ้าได้พบในหนังสือของหลานของกอฏีอะบียะลา  ได้กล่าวการขัดแย้งในมัซฮับ(ฮัมบาลีย์) และคำพูดของอิมามอะห์มัดในสิ่งดังกล่าว  เขากล่าวว่า  แท้จริงวิชากะลามนั้นเป็นสิ่งที่ถูกสั่งใช้และถูกบัญญัติไว้ตามหลักศาสนา  และอนุญาตให้ทำการวิภาษเกี่ยววิชากะลาม  และทำการตอบโต้ต่อพวกบิดอะฮ์  และอนุญาตให้แต่งหนังสือนตอบโต้พวกเขา  และสิ่งดังกล่าว  เป็นทัศนะของบรรดาปราชญ์ที่แน่นแฟ้นในวิชาความรู้  คือท่านอัลกอฎีและท่านอัตตะมีมีย์  ซึ่งอยู่ในกลุ่มของปราชญ์ที่แน่นแฟ้นในวิชาความรู้  และพวกเขาได้ยึดสิ่งดังกล่าว  พร้อมกับขอฟัตวาจากคำกล่าวที่พาดพิงไปยังคำกล่าวที่ถูกพาดพิงยังมัน  ด้วยคำพูดของท่านอิมามอะห์มัด  ในรายงานหนึ่งของอัลมัรรูซีย์  ที่ว่า  เมื่อเขาได้ให้ความสนใจการถือศีลอดและการละหมาดและเขาได้ปลีกตัวและนิ่งเฉยจากการพูดเกี่ยวกับพวกบิดอะฮ์  การถือศีลอดและการละหมาดก็เป็นคุณแก่ตัวเขาเอง  และเมื่อเขาได้พูด(เกี่ยวกับพวกบิดอะฮ์)  ก็เป็นคุณแก่เขาและผู้อื่น  โดยเขาก็ได้พูดซึ่งสิ่งที่ดีกว่า  และแท้จริงท่านอะห์มัดได้แต่งหนังสือเล่มหนึ่งในการโต้พวกนอกศาสนาและพวกก็ อดรียะฮ์เกี่ยวกับอัลกุรอานและอื่น ๆ ที่มีความหมายคลุมเครือ  และทำการอ้างหลักฐานด้วยหลักสติปัญญา  และหนังสือเล่มนี้ บุตรของท่านอะห์มัด คืออับดุลลอฮ์ได้รายงานไว้  และท่านอัลค็อลล้าลก็ได้กล่าวไว้ในหนังสือของท่าน  และสิ่งที่ปราชญ์ยุคก่อนได้ยึดจากคำพูดของท่านอะห์มัด(ที่ห้ามวิชากะลาม)นั้น  ถือว่าถูกยกเลิกไปแล้ว

قَالَ أَحْمَدُ فِيْ رِوَايَةِ حَنْبَل: قَدْ كُنَّا نَأْمُرُ بِالسُّكُوْتِ فَلَمَّا دُعِيْنَا إِلَى أَمْرٍ مَا كَانَ بُدَّ لَنَا أَنْ نَدْفَعَ مِنْ ذَلِكَ وَنُبَيِّنَ مِنْ أَمْرِهِ مَا يَنْفِيْ عَنْهُ مَا قَالُوْهُ . ثُمَّ اسْتُدِلَّ لِذَلِكَ بِقَوْلِهِ تَعَالَى : (وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِيْ هِيَ أَحْسَنُ) وَبِأَنَّهُ قَدْ ثَبَتَ عَنْ رُسُلِهِ الْجِدَالُ ، وَلِأَنَّ بَعْضَ اخْتِلاَفِهِمْ حَقٌّ وَبَعْضَهُ بَاطِلٌ، وَلاَ سَبِيْلَ إِلَى التَّمْيِيْزِ بَيْنَهُمْ إِلاَّ بِالنَّظَرِ فَعَلِمْتَ صِحَّتَهُ

ท่านอะห์มัดได้กล่าวไว้ในรายงานของฮัมบัลว่า  แท้จริงเราได้ใช้ให้นิ่ง  ดังนั้นเมื่อเราได้ถูกเรียกร้องสิ่ง(ที่เป็นปัญหา)หนึ่ง  ก็จำเป็นแก่เราต้องทำการตอบโต้จากสิ่งดังกล่าวและทำการชี้แจงจากเรื่องดัง กล่าวซึ่งสิ่งที่มาปฏิเสธคำพูดของพวกเขา หลังจากนั้นท่านอะห์มัดได้อ้างหลักฐานยืนยันให้กับสิ่งดังกล่าว  ด้วยคำตรัสของอัลเลาะฮ์ตะอาลาที่ว่า "และเจ้าจงโต้เถียงกับพวกเขาด้วยสิ่งที่ดียิ่งกว่าเถิด" และได้ยืนยันจากบรรดาร่อซูลท้งหลายว่ามีการโต้แย้งกัน  และเพราะบางส่วนจากการขัดแย้งของพวกเขานั้นคือสิ่งที่เป็นสัจธรรมและบางส่วน ถือว่าเป็นสิ่งโมฆะ  และไม่มีหนทางใดไปสู่การแยกแยะระหว่างพวกเขาได้นอกจากด้วยการพิจารณาใคร่ครวญ  แล้วท่านก็จะรู้ถึงความถูกต้อง"  หนังสืออัลอาดาบ อัชชัรอียะฮ์  ของท่านอิบนุมุฟลิห์ 1/206 , หนังสือฮาชียะฮ์อัลบุฮูตีย์ อะลัลอิกนาอฺ 1/459

สิ่งที่ได้รับจากตัวบทดังกล่าว

1. อิลมุลกะลาม(วิชากะลาม)นั้นมีสองประเภท  คือ 1. วิชากะลามที่ถูกตำหนิ เช่น วิชากะลามของพวกมั๊วะตะซิละฮ์ , พวกก็อดดะรียะฮ์ ,  และ 2. วิชากะลามที่ถูกสรรญเสริญ  ที่กล่าววิเคราะห์ด้วยตัวบทและสติปัญญาที่สอดค้องกับตัวบทที่ถูกต้องชัดเจน  นี่คือวิชากะลามของอะฮ์ลิสซุนนะฮ์วัลญะมาอะฮ์

2. คำพูดของอิมามอะห์หมัดที่เคยห้ามร่ำเรียนวิชากะลามนั้น  เป็นทัศนะที่ถูกยกเลิกไปแล้ว  ซึ่งสานุศิษย์อิมามอะห์มัดและปราชญ์มัซฮับอิมามอะห์มัดย่อมรู้ดียิ่งกว่าแน่นอน

3. อิมามอะห์มัดได้ห้ามวิชากะลามที่ถูกตำหนิ  ส่วนวิชากะลามของอะฮ์ลิสซุนนะฮ์นั้นท่านได้ส่งเสริมโดยเฉพาะอย่างยิ่งในยามที่มีความจำเป็น

4. อิมามอะห์มัดมิใช่เป็นอุลามาอฺมุตะกัลลิมีน(อุลามาอฺกะลาม)ตั้งแต่ต้น  แต่เมื่อมีความจำเป็นต้องเข้าไปวิเคาะห์เกี่ยวกับการใช้หลักสติปัญญานั้น  ก็ต้องทำการวิเคราะห์เพื่อป้องกันฟิตนะฮ์และความคลุมเครือที่จะเกิดขึ้นในอะกีดะฮ์อิสลามและเพื่อแยกแยะสิ่งที่เป็นสัจธรรมได้

وَاللهُ سُبْحَانَهُ وَتَعَاليَ أعْلىَ وَأَعْلَمُ

[Al Fatoni]

บังครับ ผมว่า ว่างๆ บังน่าจะรวบรวมเรื่องทั้งหมดที่บีงนำเสนอ โดยเฉพาะเกี่ยวกับอกีดะฮ์ให้มันเป็นบทๆ หมวดๆ อยู่ที่เดียวกัน บังแค่จับมาใส่ให้อยู่ด้วยกัน แล้วเรียงหัวข้อ จากนั้น ส่งมาให้ผมก็ได้ เดียวผมจะจัดรูปแบบข้อมูลอีกที เพราะมันเยอะมาก แล้วผมก็ไม่รู้ว่าจะเริ่มอะไรก่อนดี งานนี้ต้องให้บังเองนั่นแหละ รวบรวม ส่วนรูปแบบนำเสนอ ผมเอง โอเคปะ เพื่อนๆที่มหาลัยเรียกร้องกันมาก เพราะบางทีหาข้อมูลที่ผมแนะนำให้เขาไปอ่านเองในเว็บไม่เจอ แล้วฝากมาบอกด้วยว่า น่าจะรวบรวมเป็นเล่มนะ จะทำเป็นกี่ภาคกี่ตอน เอาเต็มที่เลย จะติดตาม - วัสสลามุอลัยกุม