salam
ท่านอิมาม อัลฮาฟิซฺ อิบนุ อะซากิร ได้กล่าวว่า
فإنهم بحمد الله ليسوا معتزلة , ولا نفاة لصفات الله معطلة , لكنهم يثبتون له سبحانه ما أثبته لنفسه من الصفات , ويصفونه بما أتصف به في محكم الأيات , وبما وصف به نبيه - صلى الله عليه وسلم - في صحيح الروايات وينزهونه عن سمات النقص والآفات , فإذا وجدوا من يقول بالتجسيم أو التكييف من المجسمة والمشبهة , ولقوا من يصفه بصفات المحدثات من القائلين بالحدود والجهة فحينئذ يسلكون طريق التأويل , ويثبتون تنزيهه تعالى بأوضح الدليل ويبالغون في إثبات التقديس له والتنزيه خوفا من وقوع من لايعلم في ظلم التشبيه , فإذا أمنوا من ذلك رأوا أن السكوات أسلم , وترك الخوض في التأويل إلا عند الحاجه أحزم , ومامثالهم في ذلك إلا مثل الطبيب الحاذق الذي يداوي كل داء من الأدواء بالدواء الموافق , فإذا تحقق غلبة البرودة على المريض داواه بالأدوية الحارة , ويعالجه بالأدوية الباردة , عند تيقنه منه بغلبة الحرارة , وماهذا في ضرب المثال إلا كما روي عن سفيان : إذا كنت بالشام فحدث بفضائل علي رضي الله عنه وإذا كنت بالكوفة فحدث بفضائل عثمان رضي الله عنه وما مثال المتأول بالدليل الواضح إلا مثال الرجل السابح , فإنه لايحتاج إلى السباحة مادام في البر , فإن اتفق له في بعض الأحايين ركوب البحر , وعاين هوله عند ارتجاجه وشاهد منه تلاطم امواجه , وعصفت به الريح حتى انكسر الفلك , وأحاط به إن لم يستعمل السباحه الهلك , فحينئذ يسبح بجهده طلباً للنجاةِ , ولايلحقه فيها تقصير حبا للحياة , فكذلك الموحد مادام سالكاً محجة التنزيه , أمناً في عقده من ركوب لجة التشبيه , فهو غير محتاج للخوض في التأويل لسلامة عقيدته من التشبيه والأباطيل , فأما إذا تكدر صفاءُ عقده بكدورة التكييف والتمثيل , فلابد من تصفية قلبه من الكدر بمصفاة التأويل , وترويق ذهنه برواق الدليل , لتسلم عقيدته من التشبيه والتعطيل
"แท้จริงพวกเขา(หมายถึงอัลอะชาอิเราะฮ์) อัลฮัมดุลิลลาฮ์ พวกเขามิใช่มั๊วะตะซิละฮ์ และมิใช่พวกที่ปฏิเสธซีฟัต คือพวกอัลมุอัฏฏิละฮ์ แต่ทว่าพวกเขาได้ยืนยันให้กับอัลเลาะฮ์ ซึ่งคุณลักษณะที่พระองค์ทรงยืนยันแก่พระองค์เอง , และอัลอะชาอิเราะฮ์ได้พรรณาคุณลักษณะของพระองค์ด้วยกับสิ่งที่พระองค์ได้พรรณาคุณลักษณะนั้นไว้ในอายะฮ์ต่าง ๆ ที่ชัดเจน และด้วยกับสิ่งที่ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม ได้พรรณาคุณลักษณะของพระองค์ไว้ในสายรายงานที่ซอฮิห์ และอัลอะชาอิเราะฮ์ได้ยืนยันความบริสุทธิ์ต่อพระองค์จากคุณลักษณะที่บกพร่อง ดังนั้นเมื่อพวกเขาพบว่ามีคนหนึ่งที่กล่าว(พรรณาคุณลักษณะของอัลเลาะฮ์) แบบมีรูปร่างหรือมีวิธีการจากพวกมุญัสสิมะฮ์(กลุ่มที่พรรณาคุณลักษณะของพระองค์มีรูปร่าง)และพวกมุชับบิฮะฮ์(กลุ่มที่พรรณาคุณลักษณะของพระองค์โดยไปคล้ายคลึงกับมัคโลค)หรือเมื่อพวกเขาไปพบกับผู้ที่พรรณาคุณลักษณะของพระองค์ด้วยคุณลักษณะของบรรดาสิ่งที่บังเกิดใหม่จากบรรดาผู้ที่กล่าวว่า อัลเลาะฮ์ทรงมีขอบเขตจำกัดและทรงมีทิศ แน่นอนว่าในขณะนั้น อัลอะชาอิเราะฮ์ก็จะเดินอยู่ในแนวทางของการตะวีล(ตีความ) พวกเขาจะทำการยืนยันซึ่งความบริสุทธิ์ของพระองค์ด้วยหลักฐานที่ชัดเจนยิ่งกว่า พวกเขาจะล้ำลึกในการยืนยันมหาบริสุทธิ์ผุดผ่องแด่พระองค์เพราะเกรงว่าผู้ที่ไม่รู้จะตกไปอยู่ในความอธรรมของการตัชบีห์(การพรรณาคุณลักษณะของอัลเลาะฮ์โดยไปคล้ายคลึงกับมัคโลค) ดังนั้นเมื่อพวกเขาปลอดภัยจากสิ่งดังกล่าว พวกเขาก็จะเห็นว่าการนิ่ง(มอบหมาย)ย่อมปลอดภัยกว่า และละทิ้งการเข้าไปในการตีความ(ตะวีล)นอกจากขณะที่มีความจำเป็นเท่านั้น ย่อมมั่นคงกว่า
และไม่มีการเปรียบเทียบของพวกเขาเกี่ยวกับในสิ่งดังกล่าวนั้น นอกจากประหนึ่งนายแพทย์ผู้เชี่ยวชาญที่ทำการเยียวรักษาต่าง ๆ ด้วยตัวยาที่เหมาะสม ดังนั้นเมื่อปรากฏผู้ป่วยว่ามีความหนาวมากเกินไป พวกเขาก็จะเยี่ยวยาด้วยยาที่ทำให้อบอุ่น และทำการเยียวยาผู้ป่วยด้วยตัวยาที่เย็นในขณะที่มั่นใจว่าผู้ป่วยมีอุณภูมิที่ร้อน และในการยกตัวอย่างนี้มิใช่อื่นใดนอกจากว่ามันเหมือนกับสิ่งที่ได้รายงานจากท่านซุฟยานว่า "เมื่อท่านอยู่ที่ชาม(ซีเรีย) ท่านก็จงเล่าฮะดิษเกี่ยวกับคุณความดีของท่านอะลี ร่อฏิยัลลอฮุอันฮุ (เพราะที่ซีเรียในยุคท่านซุฟยานมีกลุ่มคนที่ไม่ชอบท่านอะลี) และเมื่อท่านอยู่ที่กูฟะฮ์(อิรัก) ท่านก็จงเล่าฮะดิษคุณความดีของท่านอุษมาน ร่อฏิยัลลอฮุอันฮุ(เพราะในที่กูฟะฮ์ในยุคนั้นมีคนคลั้งใคล้ท่านอะลีเกินไปจนละเมิดท่านอุษมาน)"
และตัวอย่างของผู้ที่ตีความ(ตะวีล)ด้วยหลักฐานที่ชัดเจนนั้น ประหนึ่งบุรุษที่ว่ายน้ำเป็น เพราะเขาไม่ต้องการว่ายน้ำตราบใดที่อยู่บนบก ดังนั้นถ้าหากในบางเวลาเขาต้องขี่เรือในทะเล และเขาเห็นความน่ากลัวขณะที่(คลื่น)สร้างความสั่นไหว และเห็นว่าบรรดาคลื่นเข้ามาปะทะ ลมพักโหมกระหน่ำ จนกระทั่งเรือแตก และเขาก็รู้ว่าหากไม่ทำการว่ายน้ำก็จะเกิดความวิบัติ(ความตาย)เป็นแน่ ดังนั้น ในขณะดังกล่าว เขาจึงทำการว่ายน้ำอย่างสุดความสามารถเพื่อต้องกาความปลอดภัย และเขาทำการว่ายน้ำเป็นอย่างดีเพราะรัก(ษาไว้ซึ่ง)ชีวิต เพราะฉะนั้นก็เฉกเช่นเดียวกับสิ่งดังกล่าวนี้แหละ ผู้ที่มีเตาฮีดนั้น ตราบใดที่เขาได้ดำเนินอยู่บนแนวทางที่ยืนยันความบริสุทธิ์แด่อัเลาะฮ์ อะกีดะฮ์ของเขาปลอดภัยจากความปั่นป่วนของคลื่นแห่งการตัชบีห์(พรรณาคุณลักษณะของอัลเลาะฮ์โดยไปคล้ายคลึงกับมัคโลค) ดังนั้นเขาจึงไม่ต้องการเข้าไปทำการตีความเพราะอะกีดะฮ์ของเขาปลอดภัยจากการตัชบีห์และสิ่งเหลวไหลต่าง ๆ แต่สำหรับผู้ที่ความเชื่อของเขาขุ่นมัวด้วยความมัวหมองของการตักยีฟ(พยายามสร้างรูปแบบวิธีการให้กับคุณลักษณะของอัลเลาะฮ์) และการตัมซีล(การพรรณาคุณลักษณะของอัลเลาะฮ์โดยไปเหมือนกับมัคโลค) ดังนั้นจึงจำเป็นต้องขัดเกลาจิตใจให้พ้นจากความมัวหมองด้วยการขัดเกลาให้บริสุทธิ์จากการตะวีล(ตีความ) และทำให้สมองความนึกคิดของเขาแจ่มใสด้วยหลักฐานที่ชัดเจน เพื่อให้อะกีดะฮ์ของเขาปลอดภัยจากการตัชบีห์และตะตีล(การไปปฏิเสธซีฟัต)" หนังสือตีบยีน กัซบุล มุฟตะรีย์ หน้า 388 ของท่านอิมาม อัลฮาฟิซฺ อิบนุ อะซากิร
