salam
ข้อเสริมเล็กน้อย
ท่านอิมาม อัลฮาฟิซฺ อิบนุ ฮะญัร ได้กล่าวหลักการพิจารณาฮะดีษของ มะกิล บิน ยะซาร ความว่า
وَجَدْتُ لِحَدِيْثِ مَعْقِلٍ شَاهِداً عَنْ صَفْوَانَ بْنِ عَمْروٍ عَنْ المَشْيَخَةِ أَنَّهُمْ حَضَرُوْا غُضَيْفَ بْنِ الحَارِثِ حِيْنَ أشْتَدَّ سُوْقُهُ فَقَالَ هَلْ فِيْكُمْ أَحَدٌ يَقْرَأُ يَس قَالَ فَقَرَأَهَا صَالِحُ بْنُ شُرَيْحٍ السُّكُوْنِيُّ فَلَمَّا بَلَغَ أَرْبَعِيْنَ آيَةً مِنْهَا قَبِضَ فَكَانَ الْمَشْيَخَةُ يَقُوْلُوْنَ إِذَا قُرِئَتْ عِنْدَ الْمَوْتِ خُفِّفَ عَنْهُ بِهَا وَهَذاَ مَوْقُوْفٌ حَسَنُ الإِسْنَادِ وَغُضَيْفٌ صَحَابِيٌّ عِنْدَ الجُمْهُوْرِ وَالْمَشْيَخَةُ الَّذِيْنَ نُقِلَ عَنْهُمْ لَمْ يُسَمُّوْا ،لَكِنَّهُمْ مَا بَيْنَ صَحَابِيٍّ أَوْ تَابِعِيٍّ كَبِيْرٍ وَمِثْلُهُ لاَ يُقَالُ بِالرَّأْيِ فَلَهُ حُكْمُ الرَّفْعِ إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
"ฉันได้พบว่า ให้กับฮะดีษของมะกิล (บิน ยะซาร) นั้น มีตัวบทสายรายงานมาสนับสนุน( الشَّاهِدُ ) จากซ็อฟวาน บิน อัมรฺ จากบรรดาอาจารย์ผู้อาวุโส (ร่อฏิยัลลอฮุอันฮุ้ม) ซึ่งแท้จริงพวกเขาได้มา(เยี่ยม) ฆู่ฎัยฟ์ บิน อัลฮาริษ ในขณะที่เขาอยู่ใน(การป่วย)ขั้นวิกฤติ ดังนั้นเขาจึงกล่าวว่า "ในหมู่พวกท่านนั้นมีใครสักคนจะอ่านยาซีนไหม?" - ซ็อฟวาน บิน อัมร์ - กล่าวว่า ดังนั้นซอลิห์ บิน ชุรัยห์ อัสสุกูนีย์ จึงทำการอ่านยาซีน ในขณะที่เขาได้อ่านถึงอายะฮ์ที่ 40 จากซูเราะฮ์ยาซีน ท่านฆู่ฎัยฟ์ จึงสิ้นลม แล้วบรรดาอาจารย์ผู้อาวุโสจึงกล่าวว่า เมื่อยาซีนถูกอ่านในขณะ(ใกล้)เสียชีวิต เขาจะได้รับการบรรเทาด้วยซูเราะฮ์ยาซีน" สายรายงานนี้ ฮะซัน (ดี) และท่านฆู่ฏัยฟ์นั้น เป็นซอฮาบะฮ์ ตามทัศนะของปราชญ์ส่วนมาก และบรรดาคณาจารย์ที่ซ็อฟวาน บิน อัมร์ ได้ถ่ายทอดรายงานจากพวกเขานั้น ไม่ถูกเอ่ยนาม แต่ทว่าพวกเขาก็อยู่ในกลุ่มซอฮาบะฮ์หรือตาบิอีนรุ่นอาวุโส และเฉกเช่นสายรายงานนี้ ย่อมไม่ถูกกล่าวขึ้นมาด้วยความเห็นอย่างแน่นอน ดังนั้นสายรายงานของซ็อฟวาน บิน อัมร์ จึงอยู่ในฮุกุ่ม มัรฟั๊วะอฺ ยกอ้างไปยังท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม" ดู อัลฟุตูฮาด อัรร๊อบบานียะฮ์ อะลา อัลอัซการอันนะวะวียะฮ์ : 4/120 และในหนังสือ ตัมยีซฺ อัศศ่อฮาบะฮ์ ของท่านอิบนุฮะญัร : 5/324
ไม่สงสัยเลยว่า สายรายงานของซ็อฟวาน จากเหล่าซอฮาบะฮ์หรือตาบิอีนรุ่นอาวุโส จากท่านฆุฎัยฟ์ นี้ ย่อมนำมาสนับสนุนฮะดีษของท่านมะกิล บิน ยาซาร ให้อยู่ในระดับฮะซัน ได้อย่างแน่นอนตามหลักการพิจารณาฮะดีษ
และยิ่งกว่านั้นยังมีสายรายงานอื่น ๆ ที่ท่านอัลฮาฟิซฺ อิบนุ ฮะญัร กล่าวว่า
وَأَخْرَجَ ابْنُ أبِيْ شَيْبَةَ مَنْ طَرِيْقِ أَبِيْ الشَعْشَاءِ جَابِرِ بْنِ زَيْدٍ وَهُوَ مِنْ ثِقَاتِ التَّابِعِيْنَ أَنَّهُ يَقْرَأُ عَنْدَ المَيِّتِ سُوْرَةِ الرَّعْدِ وَسَنَدُهُ صَحِيْحٌ
"ท่านอิบนุอะบี ชัยบะฮื ได้นำเสนอรายงานจากสายสืบของ อะบี อัชชะชาอฺ (นาม) ญาบิร บิน ซัยด์ และเขาเป็นหนึ่งจากตาบิอีนที่เชื่อถือได้ ซึ่งแท้จริงเขาได้ทำการอ่านซูเราะฮ์อัรเราะอฺ ณ ที่มัยยิด , สายรายงานนี้ซอฮิห์" อัลฟุตูฮาด อัรร๊อบบานียะฮ์ อะลา อัลอัซการอันนะวะวียะฮ์ : 4/120
ท่านอัลฮาฟิซฺ อิบนุ ฮะญัร ได้นำเสนอรายงานเช่นกันว่า
عَنْ طَلْحَةَ بْنِ مُصَرِّفٍ قَالَ دَخَلْتُ عَلَي أَبِيْ خَيْثَمَةَ يَعْنِي ابْنَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ وَهُوَ مَرِيْضٌ فَقُلْتُ إِنِّي أَرَاكَ الْيَوْمَ صَالِحاً قَال نَعَمْ قُرِئَ عِنْدِيْ القُرآن وَكَانَ يَقُوْلُ إِذاَ قُرِئَ عِنْدَ مَرِيْضٍ القُرْآنُ وَجَدَ بِذَلِكَ خِفَّةً ، هَذَا أَثَرٌ صَحِيْحٌ وَخَيْثَمَةُ تَابِعِيٌّ كَبِيْرٌ وَطَلْحَةُ تَابَعِيٌّ صَغَيْرٌ أَخْرَجَهُ اِبْنُ أَبِي داَودَ
"รายงานจากฏ็อลหะฮ์ บิน มุซ็อรริฟ เขากล่าวว่า ฉันได้เข้าไปหาท่านอะบี ค็อยษะมะฮ์ คือ อิบนุ อับดิรเราะห์มาน ซึ่งเขาป่วยอยู่ ฉันจึงกล่าวแก่เขาว่า "วันนี้ฉันเห็นท่านอาการดีขึ้น" ท่านค็อยษะมะฮ์กล่าวว่า "ใช่แล้ว (เพราะ) อัลกุรอานได้ถูกอ่านแก่ฉัน" และเขากล่าวอีกว่า "เมื่ออัลกุรอานได้ถูกอ่านขึ้นที่ผู้ป่วย เขาจะพบการบรรเทาด้วยการอ่านอัลกุรอานนั้น" สายรายงานนี้ซอฮิห์ และท่านค็อยษะมะฮ์ คือตาบิอีนรุ่นอาวุโส ส่วนฏ็อลหะฮ์เป็นตาบิอีนรุ่นผู้น้อย , ซึ่งอิบนุอะบี ดาวูด ได้นำเสนอรายงานนี้" อัลฟุตูฮาด อัรร๊อบบานียะฮ์ อะลา อัลอัซการอันนะวะวียะฮ์ : 4/119-120
ท่านอัลฮาฟิซฺ อิบนุ ฮะญัร ได้นำเสนอรายงานอีกว่า
أَخْرَجَ اِبْنُ أَبِيْ دَاوُدَ أَيْضاً مِنْ طَرِيْقِ خَالِد بْنِ مَعْدَانٍ وَهُوَ مِنَ ثِقَاتِ التّابِعِيْنَ أَنَّه كَانَ يَقْرَأُ عِنْدَ المَيِّتِ إِذَا كَانَ فِي النَّزْعِ آخِرِ الصّافّاتِ
"อิบนุ อะบี ดาวูด ได้นำเสนอรายงานเช่นกัน จากสายรายงานของ คอลิด บิน มะดาน และเขาเป็นหนึ่งจากตาบิอีนที่เชื่อถือได้ ซึ่งเขาได้อ่านท้ายซูเราะฮ์อัศศอฟฟาตแก่มัยยิดเมื่ออยู่ในช่วงเฮือกหายใจสุด ท้าย" อัลฟุตูฮาด อัรร๊อบบานียะฮ์ อะลา อัลอัซการอันนะวะวียะฮ์ : 4/120
ดัง นั้น สะละฟุศศอลิห์ได้ทำการอ่านอัลกุรอานแก่ผู้ป่วยใกล้ตาย ย่อมไม่เป็นบิดอะฮ์ในศาสนาอย่างแน่นอน เพราะคนใกล้ตายนั้นบางครั้งลิ้นของเขาไม่มีเรี่ยวแรงจะพูด อวัยวะก็หมดเรี่ยวแรง แต่ทว่าหัวใจของเขากำลังมุ่งต่ออัลเลาะฮ์ เมื่ออัลกุรอานได้ถูกอ่านขึ้น หัวใจของเขาก็มีพลังในการอีหม่านต่ออัลเลาะฮ์เพิ่มขึ้นเป็นทวีคูณนั่นเอง
วัลลอฮุอะลัม
