salam
ตอบโดย อ.อาลี เสือสมิง
الحمدلله اللهم صل وسلم وبارك على سيدنامحمد وعلى آله وصحبه أجمعين وبعد ؛โดยหลักการแล้ว ผู้เป็นอิหม่ามนำละหมาดจะต้องเป็นผู้ที่อ่านอัลกุรอานโดยเฉพาะซูเราะฮฺ อัลฟาติฮะฮฺ เป็นอย่างดี ถูกต้องตามหลักการวิชาการอ่าน (ตัจญ์วีด) ดังนั้นจึงถือว่าเป็นสิ่งจำเป็นที่จะต้องรักษาบรรดาอักษรและบรรดาชิดดะฮฺ (การอ่านกล้ำ) ของอัลฟาติฮะฮฺ
ฉะนั้นหากผู้ละหมาดทำให้หนึ่งอักษรตกไปจากอัลฟาติฮะฮฺ เช่น เขาอ่านว่า อี่ยากะนะอฺบุดุ้ อี่ยากะนัสตะอีน (วาวตกไป) หรือชิดดะฮฺหนึ่งตัวตกไป เช่น อ่านว่า (อียากะ) โดยอ่านไม่มีชิดดะฮฺ (ตัคฟีฟ) ที่ตัวอักษร ยาอฺ หรือเปลี่ยนหนึ่งอักษรเป็นตัวอื่น เช่น ซิร่อฏอดดีน หรือ ซิรอต้อล (อ่านออกเสียง ซ๊อดฺ เป็น ซัยน์) หรืออ่านผิด (ละฮฺน์) หมายถึงเปลี่ยนสระซึ่งทำให้ความหมายเปลี่ยน เช่น อันอัมตุ้ หรือ อันอัมตี้ การละหมาดของเขาถือว่าใช้ไม่ได้ และการอ่านของเขานั้นก็ใช้ไม่ได้ หากเขาเจตนาและรู้และทำให้ความหมายเปลี่ยน
ฉะนั้นถ้าหากเขามิได้เจตนาและไม่รู้หรือไม่ได้เปลี่ยนความหมาย เช่น อ่านว่า รอบบุ้ลอาละมูน การละหมาดของเขาไม่เสีย แต่วาญิบที่เขาผู้นั้นต้องย้อนกลับไปอ่านคำๆ นั้นใหม่และสิ่งที่อยู่หลังจากนั้นเท่านั้น (มัฏละอุ้ลบัดรอยน์ ว่า มัจญ์ม่าอุ้ลบะฮฺรอยน์ ; เชคมูฮัมหมัด อิบนุ อิสมาอีล ดาวูด อัลฟะฏอนีย์ หน้า 31)
บุคคลที่เป็น อุมมีย์ คือผู้ที่อ่านอัลฟาติฮะฮฺได้ไม่ดี ขาดความสมบูรณ์ไม่ว่าเขาผู้นั้นไม่ได้ท่องจำอัลฟาติฮะฮฺ หรือท่องจำทั้งหมดนอกจากอักษรเดียวหรืออ่านตัวที่มีชิดดะฮฺ (ّ ) โดยไม่ใส่ชิดดะฮฺ เนื่องจากลิ้นอ่อนหรืออื่นจากนั้น และไม่ว่าการอ่านเช่นนั้นเนื่องจากการเป็นใบ้หรืออื่นๆ ผู้ที่เป็น อุมมีย์ นี้และ อัลอัรต์ คือบุคคลที่อ่านควบกล้ำอักษรหนึ่งในอักษรอีกตัวหนึ่ง ในที่ที่ไม่มีการ อิดฆอม (ควบกล้ำ) และ อัลอัลซัฆฺ คือผู้ที่เปลี่ยนอักษรหนึ่งเป็นอีกอักษรหนึ่ง เช่น เปลี่ยน รออฺ เป็น ซัยน์ ซีน เป็น ซาอฺ ถ้าหากบุคคลทั้ง 3 นี้ สามารถเรียนรู้ได้ การละหมาดของเขาสำหรับตัวเขาใช้ไม่ได้ และไม่อนุญาตให้ละหมาดตามบุคคลเช่นนี้โดยไม่มีข้อขัดแย้ง
แต่ถ้าหากเขาไม่สามารถเรียนได้ เช่น ลิ้นไม่ไป หรือเวลามีน้อย ก่อนหน้านั้นก็ไม่สามารถ การละหมาดสำหรับตัวเขาถือว่าใช้ได้ ถ้าหากคนที่มีลักษณะเช่นเดียวกับเขามาละหมาดตาม ก็ถือว่าการตามนั้นใช้ได้ โดยมติเห็นพ้องแต่ถ้าหากกอรี (ผู้ที่อ่านได้ดี) ซึ่งไม่ได้ท่องจำอัลฟาติฮะฮฺหมดต้น หรือท่องจำบางส่วนในสิ่งที่อุมมีย์ไม่ได้ท่องจำ ทัศนะที่ถูกต้องและเป็นเกาลุนญะดีดถือว่าการตามในกรณีนี้ใช้ไม่ได้ และเมื่อกอรีละหมาดตามหลังอุมมีย์ การละหมาดของกอรีซึ่งเป็นมะอฺมูมถือว่าใช้ไม่ได้ แต่การละหมาดของอิหม่ามคืออุมมีย์นั้นใช้ได้
กรณีที่บอกว่าการตามใช้ไม่ได้นั้นเท่ากันไม่ว่ามะอฺมูมนั้นจะรู้หรือไม่ว่าอิหม่ามนั้นเป็นอุมมีย์หรือไม่รู้ถึงสิ่งดังกล่าว ตามนี้ชัยค์ อบูฮามิดและนักวิชาการท่านอื่นได้พูดเอาไว้ชัดเจน (กิตาบอัลมัจญ์มูอฺ เล่มที่ 4 หน้า 164-165)
ดังนั้นถ้าเกิดกรณีของคำถาม ก็สมควรที่จะบอกกล่าวผู้นั้นซึ่งอ่านอัลฟาติฮะฮฺไม่ถูกต้องในทำนองของการนะซีฮะฮฺเพราะมีผู้ที่อ่านดีกว่าอยู่ร่วมด้วย เพื่อประโยชน์ของทุกฝ่าย แต่ถ้าหากการละหมาดเริ่มไปแล้ว และอิหม่ามอ่านอัลฟาติฮะฮฺไม่ถูกต้องและไม่สามารถเตือนให้แก้ไขได้ หรือเตือนแล้วก็อ่านผิดอีก ก็ให้มะอฺมูมเนียตมุฟารอเกาะฮฺออกจากการตามอิหม่ามผู้นั้น
والله أعلم
