ของขวัญแด่วะฮาบีทั้งหลาย
ชัยค์อิบนุตัยมียะฮ์ ได้กล่าวไว้ในหนังสือ มัจญฺมั๊วะอฺอัลฟะตะวา 18/65-66 เช่นกันว่า(ซึ่งผมจะแปลตัวสีแดงเพื่อให้วะฮาบีรู้ถึงเป้าหมายในการปฏิบัติฮะดีษฏ่ออีฟตามทัศนะของปวงปราชญ์ตามนัยยะของท่านอิบนุตัยมียะฮ์ครับ)
قَوْلُ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَل إِذَا جَاءَ الحَلاَلُ وَالحَرَامُ شَدَّدْنَا فِي الأَسَانِيْدِ وَإِذَا جَاءَ التَّرْغَيْبُ وَالتَّرْهِيْبُ تَسَاهَلْنَا فِي الأَسَانِيْدِ وَكَذَلِكَ مَا عَلَيْهِ العُلَمَاءُ مِنَ العَمَلَ باِلحَدِيْثِ الضَّعِيْفِ فِي فَضَائِلِ الأَعْمَالِ لَيْسَ مَعْنَاهُ إِثْبَاتُ الاِسْتِحْبَابِ بِالحَدِيْثِ الَّذِيْ لاَ يُحْتَجُّ بِهِ فَإِنَّ الاِسْتِحْبَابَ حُكْمٌ شَرْعِيٌّ فَلاَ يَثْبُتُ إِلاَّ بِدَلِيْلٍ شَرْعِيٍّ وَمَنْ أَخْبَرَ عَنِ اللهِ أَنَّهُ يَحِبُ عَمَلاً مِنَ الأَعْمَالِ مِنْ غَيْرِ دَلِيْلٍ شَرْعِيٍّ فَقَدْ شَرَعَ مِنَ الدِّيْنَ مَا لَمْ يَأْذَنْ بِهِ اللهُ كَمَا لَوْ أَثْبَتَ الإِيْجَابِ أَوِ التَّحْرِيْمِ وَلِهَذَا يَخْتَلِفُ الْعُلَمَاءُ فِي الاْسْتِحْبَابِ كَمَا يَخْتَلِفُوْنَ فِي غَيْرِهِ بَلْ هُوَ أَصْلُ الدِّيْنِ الْمَشْرُوْعِ وَإِنَّمَا مُرَادُهُمْ بِذَلِكَ أَنْ يَكُوْنَ الْعَمَلُ مِمَّا قَدْ ثَبَتَ أَنَّهُ مِمَّا يُحِبُّهُ اللهُ أَوْ مِمَّا يَكْرَهُهُ اللهُ بِنَصٍّ أَوْ إِجْمَاعٍ كَتِلاَوَةِ القُرْآنِ واَلتَّسْبِيْحِ وَالدُّعَاءِ وَالصَّدَقَةِ وَالعِتْقِ وَالإِحْسَانِ إِلىَ النَّاسِ وَكَرَاهَةِ الْكَذِبِ وَالخِيَانَةِ وَنَحْوِ ذلَكِ َفَإِذَا رُوِىَ حَدِيْثٌ فِي فَضْلِ بَعْضِ الأَعْمَالِ المُسْتَحَبَََّةِ وَثَوَابِهَا وَكَرَاهَةِ بَعْضِ الأَعْمَالِ وَعِقَابِهَا فَمَقَادِيْرُ الثَّوَابِ وَالعِقَابِ وَأَنْوَاعِهِ إِذَا رُوِىَ فِيْهَا حَدِيْثٌ لاَ نَعْلَمُ أَنَّهُ مَوْضُوْعٌ جَازَتْ رِوَايَتُهُ وَالعَمَلُ بِهِ بِمَعْنَى أَنَّ النَّفْسَ تَرْجُوْ ذَلِكَ الثَّوََابَ أَوْ تَخَافُ ذَلِكَ العِقَابَ كَرَجُلٍ يَعْلَمُ أَنَّ التِّجَارَةَ تَرْبَحُ لَكِنْ بَلَغَهُ أَنَّهَا تَرْبَحُ رِبْحاً كَثِيْراً فَهَذَا إِنْ صَدَّقَ نَفَعَهُ وَإِنْ كَذَبَ لَمْ يَضُرَّهُ وَمِثَالُ ذَلِكَ التَّرْغِيْبِ وَالتَّرْهِيْبِ بِالإِسْرَائِيْلِيَّاتِ وَالمنَامَاتِ وَكَلِمَاتِ السَّلَفِ وَالْعُلَمَاءِ وَوَقَائِعِ العُلَمَاءِ وَنَحْوِ ذَلِكَ مِمَّا لاَ يَجُوْزُ بِمُجَرَّدِهِ إِثْبَاتُ حُكْمٍ شَرْعِىٍّ لاَ اِسْتِحْبَابٍ وَلاَ غَيْرِهِ وَلَكِنْ يَجُوْزُ أَنْ يُذْكَرَ فِي التَرْغِيْبِ وَالتَّرْهِيْبِ وَالتَّرْجِيْةِ وَالتَخْوِيْفِ فَمَا عُلِمَ حُسْنُهُ أَوْ قُبْحُهُ بِأَدِلَّةِ الشَرْعِ فَإِنَّ ذَلِكَ يَنْفَعُ وَلاَيَضُرُّ
"....เฉกเช่นเดียวกัน(ที่พวกเขาได้ผ่อนปรนในบรรดาสายรายงานที่ระบุเรื่องที่ทำให้ส่งเสริทำความดีและกลัวเกรงจากการลงโทษ) คือบรรดาอุลามาอฺได้ดำเนินทัศนะว่าให้ปฏิบัติอะมัลด้วยฮะดีษฏ่ออีฟเกี่ยวกับคุณงามความดี...จุดมุ่งหมายของปวงปราชญ์ต่อสิ่งดังกล่าวคือ การปฏิบัติอะมัลจากสิ่งที่ได้รับการยืนยัน(เป็นพื้นฐานแล้วว่า)ว่า มันเป็นสิ่งที่อัลเลาะฮ์ทรงรักหรือสิ่งที่พระองค์ทรงรังเกียจด้วยการมีตัวบทมารับรองหรือมติของปวงปราชญ์ เช่น การอ่านอัลกุรอาน(อัลเลาะฮ์ทรงรักให้มุสลิมอ่านแน่นอนแม้จะมีฮะดีษฏ่ออีฟมาระบุให้อ่าน) การกล่าวตัสบีห์, การขอดุอา (พระองค์ทรงรักให้ขอดุอาต่อพระองค์หากแม้ว่าจะมีฮะดีษฏ่ออีฟมาระบุถ้อยคำขอดุอานั้นก็ตาม) การศ่อดะเกาะฮ์ (อัลเลาะฮ์ทรงรักให้มุสลิมศ่อดะเกาะฮ์หากแม้ว่าจะมีฮะดีษฏ่ออีฟมาระบุเจาะจง) การปล่อยทาศ , การทำความดีต่อเพื่อนมนุษย์ , รักเกียจในการโกหก, บิดพริ้ว , และอื่น ๆ , ดังนั้นเมื่อฮะดีษได้ถูกรายงานเกี่ยวกับคุณความดีงามของอุมัลที่มุสตะฮับและเกี่ยวกับผลบุญของมัน , และมีฮะดีษรายงานเกี่ยวกับการไม่สนับสนุนให้กระทำอะมัลบางส่วนและระบุการลงโทษ , ฉะนั้นขนาดของผลบุญ , การลงโทษ , และประเภทต่าง ๆ ของมันนั้น เมื่อมีฮะดีษถูกรายงานมาโดยเราไม่ทราบมาเลยมันเป็นฮะดีษเมาฏั๊วะอฺ ก็อนุญาตให้รายงานและปฏิบัติได้ แต่ด้วยความหมายที่ว่า จิตใจหวังในผลบุญดังกล่าวหรือกลัวต่อการลงโทษดังกล่าว เสมือนกับชายคนหนึ่งที่รู้ว่าการค้าขายจะได้ผลกำไร แต่ได้ทราบถึงเขาว่า การค้า(ที่)นั้นจะได้รับผลกำไรมากมาย ทั้งนี้ หากเขาเชื่อก็จะเป็นผลประโยชน์และดังกล่าวโกหกก็ไม่เป็นโทษใด ๆ แก่เขา(คือไม่ขาดทุน)"
ตรงนี้ท่านอิบนุตัยมียะฮ์พยายามบอกแก่เราและชาววะฮาบีว่า ฮะดีษฏออีฟนั้นไม่สามารถนำมาเป็นหลักฐานด้วยตัวของมันเอง แต่ที่นำมาปฏิบัตินั้น เพราะเป็นสิ่งดีงามที่มีอัลเลาะฮ์ทรงรักและมีหลักฐานโดยรวมได้ระบุส่งเสริม เช่น การขอดุอา , การอ่านอัลกุรอาน , การซิกรุลลอฮ์ , และท่านอิบตุตัยมียะฮ์บอกต่อไปว่า ที่กระทำนั้น เพราะจิตใจมีความหวังต่ออัลเลาะฮ์ที่จะได้ผลบุญ เช่น การขอดุอาที่มีฮะดีษฏ่ออีฟมารับรอง หากสมมุติว่าฮะดีษนั้นไม่ได้รับการยืนยันจริง ๆ ซึ่งอย่างน้อยเราก็ได้ขอต่ออัลเลาะฮ์เป็นต้นทุนเดิมที่อัลเลาะฮ์ทรงรักทรงโปรดแล้วซึ่งไม่เสียหายแต่ประการใด นี่คือเป้าหมายของปวงปราชญ์ในการปฏิบัติฮะดีษฏออีฟตามความเข้าใจของท่านอิบนุตัยมียะฮ์
ดังนั้นการลูบหน้าพร้อมดุอา อย่างน้อยก็มีดุอาเป็นพื้นฐานเดิมที่อัลเลาะฮ์ทรงโปรด หากกระทำก็ไม่เสียหายเป็นต้นทุนเดิมอยู่แล้ว
วัลลอฮุอะลัม
