จริงอยู่ว่าอุละมาอ์หลายๆท่านเห็นว่าหะดีษดังกล่าวเป็นหะดีษเมาฎูอฺโดยเนื้อหา ถึงแม้ว่าสายรายงานจะสวยงามก็ตาม
หลังจากที่ได้สะดุดกับกระทู้นี้ก็ลองไปพลิกดูทัศนะของอิบนุตัยมิยะฮฺ ซึ่งท่านเขียนวิจารณ์หะดีษนี้มากกว่าห้าสิบหน้า ซึ่งพอจะสรุปได้ดังนี้
1. ท่านเห็นว่าหะดีษที่ระบุว่า "ท่านนบีเห็นอัลลอฮฺในรูปร่างที่สวยงาม" เป็นหะดีษที่ถูกต้อง เช่นเดียวกับหะดีษที่เจ้าของกระทู้ได้นำเสนอ
2. การมองเห็นดังกล่าวเป็นการมองเห็นด้วยจิตใจในขณะฝัน ไม่ใช่ด้วยสายตาขณะที่ตื่นอยู่ ดังที่มีรายงานในกระแสอื่นๆที่มีระบุไว้อย่างชัดเจนว่าท่านนบีเห็นการณ์ดังกล่าวเกิดขึ้นขณะที่ท่านนบีนอนหลับ
ถามว่า อิบนุตัยมิยะฮฺเป็นคนแรกหรือไม่ที่มีทัศนะว่าหะดีษดังกล่าวษาบิตหรือถูกต้อง
คำตอบ ไม่ใช่ มีอุละมาอ์รุ่นสะลัฟหลายๆท่านที่มีทัศนะสอดคล้องกับอิบนุตัยมิยะฮฺ อาทิ
1. อบูหาติม อัรรอซีย์ เสียชีวิตปี ฮ.ศ. 277 กล่าวว่า หะดีษอิบนุอับบาสเกี่ยวกับการมองเห็นอัลลอฮฺ حديث الرؤية เศาะหีหฺ ไม่มีใครปฏิเสธมัน นอกจากมุอฺตะวิละฮฺเท่านั้น
2. อบูซุรอะฮฺ อัดดิมัชกีย์ เสียชีวิตปี ฮ.ศ. 281 กล่าวว่า บรรดานักรายงานทั้งหมดเป็นที่รู้จัก
สุดท้ายอิหม่ามสุยูฏีย์เอง ถึงแม้ว่าท่านมีทัศนะว่าหะดีษนี้เป็นหะดีษเมาฎูอฺ แต่ท่านก็กล่าวตบท้ายในหนังสืออัลละอาลีของท่านว่า "การมองเห็นดังกล่าว เป็นการมองเห็นในขณะที่นอนหลับ (ในความฝัน) ถ้าหากว่าสายรายงานของมันถูกต้องจริง" ซึ่งการตีความดังกล่าวก็สอดคล้องกับทัศนะของอิบนุตัยมิยะฮฺเช่นกัน
อืม...ถามได้ดีมาก ตอนแรกนึกว่าคำอธิบายของอิบนุตัยมิยะฮฺ โดยเฉพาะตรงสีแดง
ไม่อนุญาตให้ ผู้ใดเชื่อว่าตัวตนของอัลลอฮฺนั้นเหมือนกับสิ่งที่มองเห็นในความฝัน เพราะแท้จริง สิ่งต่างๆที่มองเห็นในความฝันไม่จำเป็นว่าต้องเหมือนกัน (กับสภาพความเป็นจริงเสมอไป) จะทำให้พวกเราเข้าใจได้ว่า ไม่ได้มองเห็นตัวตนที่แท้จริงของอัลลอฮฺ แล้วเราจะกล่าวได้อย่างไรว่า อัลลอฮฺของอิบนุตัยมิยะฮฺหรือวาฮาบีย์มีรูปร่างอย่างว่า ในเมื่อสิ่งที่ท่านนบีศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัมมองเห็น -ตามที่อิบนุตัยมิยะฮฺได้อธิบายไว้- ไม่ใช่ตัวตนที่แท้จริงของพระองค์ วัลลอฮุอะอฺลัม
ในกรณีที่อิหม่ามสุยูฏีย์ระบุว่า "หากสายรายงานนี้ถูกต้อง ก็จะเป็นการมองเห็นในความฝัน ไม่ใช่ขณะที่ตื่นอยู่" ถามว่าการตีความดังกล่าวของอิหม่ามสุยูฏีย์ทำให้เราเข้าใจว่า อัลลอฮฺของอิหม่ามสุยูฏีย์ที่นบีเห็นในความฝันนั้น มีรูปร่างเหมือนกับที่ท่านนบีเห็นด้วยหรือเปล่า
อัลอาลูซีย์ระบุในหนังสือตัฟสีรของท่านว่า
وظاهر كلام السيوطي أن الكيفية فيها لا تضر وهو الذي سمعته من المشايخ قدس الله تعالى أسرارهم ، والمسألة خلافية ، وإذا صح ما قاله المشايخ وأفهمه كلام السيوطي فأنا ولله تعالى الحمد قد رأيت ربي مناماً ثلاث مرات وكانت المرة الثالثة في السنة السادسة والأربعين والمائتين والألف بعد الهجرة ، رأيته جل شأنه وله من النور ما له متوجهاً جهة المشرق فكلمني بكلمات أنسيتها حين استيقظت ، ورأيت مرة في منام طويل كأني في الجنة بين يديه تعالى وبيني وبينه ستر حبيك بلؤلؤ مختلف ألوانه فأمر سبحانه أن يذهب بي إلى مقام عيسى عليه السلام ثم إلى مقام محمد صلى الله عليه وسلم فذهب بي إليهما فرأيت ما رأيت ولله تعالى الفضل والمنة
ปล. อยากให้พวกเราลองไปศึกษาจากหนังสือตะเซาวุฟบางเล่ม บางทีอาจจะพบเนื้อหาที่ระบุว่า บรรดากุฏุบหรือแกนนำเฏาะรีเกาะฮฺบางท่านก็เคยฝันเห็นอัลลอฮฺเหมือนกัน
สรุปคือ
1. อิบนุตัยมิยะฮฺมีทัศนะว่าหะดีษข้างต้นถูกต้อง ในขณะที่อุละมาอ์ท่านอื่นๆเห็นว่าเป็นหะดีษที่ไม่ถูกต้อง หรือเมาฎููอ์
2. อัลลอฮฺตามความเข้าใจของอิบนุตัยมิยะฮฺ ไม่ได้มีรูปร่างเหมือนกับที่นบีศ็อลลัลลอฮุอะลบัยฮิวะสัลลัมเห็นในความฝัน ตามที่หลายๆคนพยายามยัดเยียดให้คิดว่าน่าจะได้ข้อสรุปแล้วเกี่ยวกับอะกีดะฮฺของอิบนุตัยมียะฮฺที่มีต่อหะดีษดังกล่าว จึงขอเสนอให้ปิดกระทู้ วัลลอฮุอะอฺลัม
