หนี้ที่จำเป็นต้องชำระ
17 กรกฎาคม 2552 / 24 เราะญับ 1430
พี่น้องผู้ศรัทธาทั้งหลาย จงยำเกรงอัลลอฮฺด้วยการปฏิบัติความดีและละเว้นความชั่วอย่างจริงจัง และท่านทั้งหลายจงอย่าได้ตาย จนกว่าท่านจะเป็นผู้ยอมจำนนต่ออัลอิสลามโดยสิ้นเชิง
พี่น้องครับ อัลลอฮฺทรงบังเกิดมนุษย์ขึ้นมาพร้อมกับประทานปัจจัยยังชีพสำหรับทุกคน บางคนก็ได้รับน้อย บางคนก็ได้รับมาก ข้อสำคัญสำหรับมุสลิมก็คือ จะได้รับมากหรือน้อยก็ต้องใช้จ่ายอย่างพอเพียง ไม่สุรุ่ยสุร่าย แม้กระนั้นก็ตาม ครั้งหนึ่งชีวิต ทุกคนไม่ว่าจะมีหรือจน มีโอกาสเป็นหนี้สินได้ทั้งนั้น ภาษิตไทยบอกว่า บางครั้งเศรษฐีก็ยังขาดเกลือ
บางคนพยายามใช้จ่ายแต่ในส่วนที่จำเป็น ใช้อย่างประหยัด แต่ปัจจัยยังชีพไม่พอเพียงก็จำเป็นต้องกู้หนี้ยืมสิน
บางคนใช้จ่ายเกินตัว ใช้จ่ายในสิ่งที่ไม่จำเป็น ถูกอิทธิพลของการค้าแบบเสรีที่โฆษณาประชาสัมพันธ์จนหลงเชื่อ ซื้อหาสิ่งของฟุ่มเฟือยด้วยระบบเงินผ่อน ก็เกิดเป็นหนี้สิน
บางคนตามกระแส ธนาคารมาชวนเป็นสมาชิกบัตรเครดิตก็ยอมทำ ใช้ก่อนผ่อนทีหลัง มีเงินสดก็ไม่ยอมใช้ ใช้บัตรเครดิตแล้วเท่ดี โก้ดี ใช้จ่ายด้วยบัตรเครดิต รายการละเล็กละน้อย ถ้าไม่มีวินัยการเงิน พอเอาทุกรายการมารวมกัน ปรากฏว่าเป็นหนี้จำนวนมากกว่าที่คาด
บางคนไม่มีเงินลงทุนในการประกอบอาชีพ ต้องกู้จากคนอื่นมาเพื่อการลงทุน ซึ่งไม่รู้ว่าการลงทุนนั้นจะประสบกับกำไรหรือขาดทุน ถ้ากำไรก็มีเงินใช้หนี้ ถ้าขาดทุนหนี้ก็เพิ่มขึ้นไปอีก
คนเป็นหนี้แล้วมักไม่มีความสุข กลางคืนก็กังวลนอนไม่หลับ กลางวันก็รู้สึกต่ำต้อยด้อยค่า อิสลามจึงสอนให้หลีกหนีการเป็นหนี้สิน เช่นด้วยการขอดุอาอุ์ต่ออัลลอฮฺว่า 
“ข้าแต่อัลลอฮฺข้าพระองค์ขอความคุ้มครองจากพระองค์ให้พ้นจากบาปและหนี้สิน”
“โอ้ท่านเราะสูลของอัลลอฮฺ ทำไม่ท่านจึงขอความคุ้มครองอย่างมากมายให้พ้นจากหนี้สิน” ท่านตอบว่า
“เมื่อชายคนหนึ่งเป็นหนี้ พอเขาพูดก็มักโกหก พอเขาให้สัญญาก็มักผิดสัญญา” บุคอรี
ดังนั้นเพื่อป้องกันการเบี้ยวหนี้ของลูกหนี้ และป้องกันการเพิ่มยอดหนี้ของเจ้าหนี้ อิสลามจึงกำหนดให้การกู้หนี้ยืมสินกันนั้นต้องมีการทำสัญญาระหว่างผู้กู้กับผู้ให้กู้โดยมีพยานรับรอง ในอัลกุรฺอานอัลลอฮฺดำรัสว่า
อัลบะเกาะเราะฮฺ 2 : 282
ผู้ที่เป็นลูกหนี้ ถ้าสามารถจะชำระหนี้ได้ ก็ต้องชำระโดยเร็วตามกำหนด ส่วนผู้ที่เป็นเจ้าหนี้ ถ้าลูกหนี้มีความจำเป็นก็ควรที่จะผ่อนผันให้แก่ลูกหนี้ตามสมควร
ลูกหนี้ที่ตั้งใจไม่ชำระหนี้นั้น มีความผิด ถึงกับท่านเราะสูล ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ไม่ทำญะนาซะฮฺให้ นอกจากเจ้าหนี้จะยกหนี้ให้หรือมีผู้อื่นรับใช้หนี้แทนเสียก่อน ญาบิรฺ เราะฎิยัลลอฮุอันฮุ เล่าว่า
“ปรากฏว่าท่านเราะสูลุลลอฮฺ ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม จะไม่ละหมาดให้กับผู้ที่ตายไปโดยยังมีหนี้สินติดค้างอยู่” บุคอรี,มุสลิม,อะบูดาวูด,ติรฺมิซียฺและนะสาอียฺ
และมีบันทึกโดย ติรฺมิซียฺ จากอะบูอุมามะฮฺ เราะฎิยัลลอฮุอันฮุ ว่าท่านนะบียฺ ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม กล่าวว่า
“ของยืมต้องถูกใช้คืน ของให้เอาประโยชน์ต้องถูกส่งคืน หนี้สินต้องชำระคืน ผู้ค้ำประกันต้องเป็นลูกหนี้”
กรณีแรก มนุษย์เป็นเจ้าหนี้และอัลลอฮฺทรงเปรียบพระองค์เป็นลูกหนี้ กรณีนี้คือการที่มนุษย์ใช้จ่ายไปในหนทางของอัลลอฮฺ ด้วยการบริจาคช่วยเหลือเพื่อนมนุษย์หรือบริจาคไปในหนทางของศาสนา โดยไม่ได้มุ่งหวังอื่นใด นอกจากด้วยความบริสุทธิ์ใจเพื่ออัลลอฮฺ พระองค์จะทรงตอบแทนให้ในวันแห่งการตัดสิน เหมือนลูกหนี้ที่ใช้คืนให้แก่เจ้าหนี้ กรณีเช่นนี้พระองค์ได้ดำรัสไว้ในอัลกุรฺอานหลายแห่งด้วยกัน เช่น ในสูเราะฮฺอัลหะดีด(57) อายะฮฺที่ 18
“แท้จริงบรรดาผู้บริจาคทั้งชายและหญิงและเหมือนกับเขาให้อัลลอฮฺกู้ยืมด้วยการกู้ยืมที่ดี อัลลอฮฺจะ (ใช้คืน) เพิ่มให้แก่พวกเขา และสำหรับพวกเขาจะได้รับรางวัลอันทรงเกียรติ”
ชายคนหนึ่งมาพบท่านเราะสูล ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม แล้วถามว่า
“แม่ของฉันได้เสียชีวิตโดยค้างศีลอดไว้หนึ่งเดือน ฉันจะถือศีลอดแทนท่านได้ไหม” ท่านตอบว่า “ถ้าแม่เธอมีหนี้สินอยู่ เธอต้องใช้แทนไหม” เขาตอบว่า “ต้องใช้ครับ” ท่านกล่าวว่า “หนี้สินของอัลลอฮฺนั้นทรงสิทธิ์ยิ่งที่จะได้รับการชำระ” กลุ่มผู้รายงานหะดีษ
นำเรื่องหนี้สินมาเล่าให้พี่น้องฟังก็เพราะว่า อีกไม่นานเท่าไรก็จะถึงเดือนเราะมะฎอน ใครที่ขาดศีลอด ยังไม่ได้ถือชดเชย ยังไม่ได้ใช้คืนหนี้สินของอัลลอฮฺ ก็ขอให้รีบชดใช้ อย่าปล่อยให้ล่วงเลยจนข้ามปี ถ้าเสียชีวิตไปก่อนจะได้ไม่เป็นภาระแก่ทายาท และในแนวคิดของสำนักชาฟิอียฺ ใครที่ไม่ได้ใช้ศีลอดที่ขาดไปข้ามปี นอกจากจะต้องถือใช้แล้ว ยังต้องชดเชยด้วยการแจกข้าวสารประมาณหนึ่งลิตรต่อหนึ่งวันที่ขาดไปด้วย
ใครมีหนี้ ไม่ว่าหนี้มนุษย์หรือหนี้อัลลอฮฺ มีความสามารถจะใช้ได้ ก็รีบใช้เสียเถิดครับ
คัดลอกจากเอกสารเผยแพร่ของมัสญิดอัร๒ริฎวาน(นานา) นครราชสีมา เมื่อ 14 พ.ค. 2553 โดย Bangmud
