ท่านอิบนุอะฏออัลและฮ์ กล่าวว่า
كيف تخرق لك العوائد ؟ وأنت لم تخرق من نفسك العوائد
?วิถีทางต่าง ๆ จะฝ่าปรากฏการณ์ (เหนือปกติวิสัย) ให้แก่ท่านได้อย่างไร? โดยที่ท่านยังไม่ฝ่าฟันบรรดาวิถีทางของอารมณ์ใฝ่ต่ำให้ออกจากจิตใจของท่าน?
จุดมุ่งหมายของคำว่า العوائد (อัลอะวาอิด) คำแรก หมายถึง วิถีทางต่าง ๆ ของอัลเลาะฮ์ในแง่ของการสรรสร้างที่มีต่อปวงบ่าวของพระองค์ และขึ้นอยู่กับความสัมพันธ์ระหว่างมูลเหตุของการกระทำและผลที่เกิดมาจากการกระทำนั้น กล่าวคือ ความสัมพันธ์ที่อัลเลาะฮ์ทรงให้เกิดขึ้นตามความประสงค์และการบริหารจัดการของพระองค์ และการฝ่าปรากฏการณ์ของกฏเกณฑ์หรือวิถีทางต่าง ๆ แห่งโลกทั่ว ๆ ไปนั้น หมายถึง ปรากฏการณ์ที่พิเศษเหนือธรรมชาติและปกติวิสัย อันเนื่องจากพระองค์ทรงประทานเกียรติแก่บ่าวที่พระองค์ทรงรัก เช่น กะรอมัตต่าง ๆ หรือสิ่งเหนือธรรมชาติที่ได้เกิดขึ้นแก่บรรดาบ่าวผู้มีคุณธรรมของอัลเลาะฮ์ ตะอาลา
จุดมุ่งหมายของคำว่า العوائد (อัลอะวาอิด) คำที่สอง หมายถึง ความอยากความปรารถนาของอารมณ์ใฝ่ต่ำที่อัลเลาะฮ์ทรงนำมันมาทดสอบกับมนุษย์ ไม่ว่าจะมาจากความ หลงใหลในดุนยา , มีความเห็นแก่ตัว , ผูกมัดกับอารมณ์ใฝ่ต่ำ ชอบได้รับการสรรเสริญเยินยอ , เบื่อหน่ายการตำหนิติเตียน , และอื่น ๆ จากบรรดาคุณลักษณะอันน่าตำหนิที่มักจะมาครอบงำมนุษย์ทั้งหลาย จนกระทั่งคุณลักษณะเหล่านั้นกลายเป็นวิถีทางในการดำรงชีวิตของทุกกริยาบทของเขา ตราบใดที่ไม่ทำการต่อสู้กับอารมณ์เพื่อให้หลุดพ้น และไม่ดำเนินอยู่ในวิถีทางต่าง ๆ ของการขัดเกลาจิตใจที่อัลเลาะฮ์ทรงบัญชาใช้ให้ทำการเปลี่ยนแปลงอารมณ์ใฝ่ต่ำ (อันนัฟซุลอัมมาเราะฮ์)ไปสู่จิตแห่งการตำหนิตนเอง (นัฟซุลเลาวามะฮ์) จากนั้นให้ไปสู่จิตที่สงบสุข (นัฟซุลมุฏมะอินนะฮ์)
เมื่อท่านได้รับทราบถึงความหมายของคำว่า العوائد (อัลอะวาอิด) ทั้งสองในฮิกัมนี้แล้ว ดังนั้น จึงดูเหมือนว่าท่านอิบนุอะฏออิลและฮ์ต้องการจะกล่าวกับผู้ที่ปรารถนาอยากได้รับกะรอมัตหรือสิ่งที่เหนือธรรมชาติ โดยเฝ้ารอคอยให้อัลเลาะฮ์ทรงประทานให้แก่เขา ว่า ?แท้จริงจิตใจที่ใฝ่ต่ำนั้น ได้ถูกผนวกไว้ซึ่งความอยากปรารถนา ความชั่ว และโรคต่าง ๆ ทางจิตใจที่อัลเลาะฮ์ทรงเรียกมันว่า บาปภายใน (باطن الإثم ) โดยท่านไม่เคยทำให้จิตใจมีความรู้สึกต่อต้านและปลดปล่อยจิตใจให้เป็นอิสระจากอารมณ์ใฝ่ต่ำเพื่อให้สอดคล้องกับสิ่งที่อัลเลาะฮ์ทรงบัญชาใช้ แต่ทว่า ท่านยังยินยอมและสวามิภักดิ์ให้กับอำนาจของอารมณ์ใฝ่ต่ำ ดังนั้น ด้วยข้ออ้างอันใดกระนั้นหรือ? ที่ท่านยังคงทำการรอคอยและต้องการจากอัลเลาะฮ์ ให้พระองค์ทรงประทานกะรอมัตแก่ท่าน ? หรือว่าแรงผลักดันดังกล่าว มิใช่อื่นใดนอกจากเพียงเพื่อนำมันมาประดับบารมีต่อหน้าผู้คนทั้งหลาย ! หรือว่าท่านจะรอคอยกะรอมัตเพื่อให้บรรดาผู้คนยกย่องสรรเสริญและให้ความประทับใจ ! แต่ท่านไม่รู้ดอกหรือว่า ความปรารถนาเช่นนี้ คือหลักฐานอันสำคัญที่มายืนยันว่า ท่านยังคงโอบกอดอารมณ์ใฝ่ต่ำอันเลวร้ายที่อัลเลาะฮ์ทรงบัญชาใช้ให้ท่านฝ่าฟันและหลีกห่างจากมัน ฉะนั้น จึงเป็นเรื่องที่แปลกกับสถานะภาพของท่านนี้ เพราะอัลเลาะฮ์ทรงบัญชาใช้ให้ทำการต่อสู้ฝ่าฟันบรรดาอารมณ์ใฝ่ต่ำอันเลวร้ายที่อยู่ในตัวท่าน แล้วนำการต่อสู้ดังกล่าวมาเป็นปัจจัยสร้างความใกล้ชิดและความพึงพอพระทัยต่ออัลเลาะฮ์ ตะอาลา แต่แล้วท่านก็หลีกห่างจากสิ่งที่อัลเลาะฮ์ทรงบัญชาใช้ โดยท่านยังเพียรพยามและยืนกรานให้ความปรารถนาดังกล่าวยังคงอยู่ หลังจากนั้น ท่านก็ไม่ละอายที่ยังปรารถนาให้พระองค์ทรงประทานกะรอมัตเพื่อนำมาเป็นเกียรติภูมิสำหรับตัวท่าน?
ดังกล่าวนั้น คือความหมายของฮิกัมนี้ ตามที่ท่าน อิมาม อิบนุ อะฏออิลและฮ์ได้กล่าวไว้
บางครั้งท่านอาจจะกล่าวว่า ?ก็ยังมีบรรดาผู้ทรงคุณธรรมที่สามารถฝ่าฟันคุณลักษณะที่น่าตำหนิให้ออกจากจิตใจของพวกเขาด้วยไม่ใช่หรือ? โดยที่พวกเขาได้ขัดเกลาความโสมมให้ออกจากจิตใจและทุก ๆ สิ่งที่อัลเลาะฮ์ทรงเรียกมันว่า ?บาปภายใน? แต่แล้วบางครั้งพวกเขาก็ขอต่ออัลเลาะฮ์ให้ได้รับบรรดากะรอมัตที่แหวกกฎแห่งธรรมชาติที่พระองค์ทรงกำหนดไว้??
ตอบ ส่วนหนึ่งจากเครื่องหมายที่ชัดเจนยิ่งจากความสำเร็จของบุคคลเหล่านั้น อันเกี่ยวกับกรณีที่พวกเขาสามารถหลีกห่าง ฝ่าฟันคุณลักษณะอันน่าตำหนิของจิตใจได้นั้นคือ พวกเขาจะไม่ให้ความสนใจในการสืบเสาะแสวงหาเรื่องกะรอมัตและถือว่ามันไม่มีคุณค่าใด ๆ แต่หากว่า ปณิธานของพวกเขาเพื่ออยากได้กะรอมัต มีความปิติยินดีที่จะได้มันแล้ว แน่นอน สิ่งดังกล่าวย่อมประจักษ์อย่างมิต้องสงสัยเลยว่า พวกเขายังเดินอยู่เบื้องหลังความอยากและความปรารถนาของอารมณ์ใฝ่ต่ำ พวกยังคงแสวงหาสิ่งที่ทำให้มีเกียรติในสายตาของมนุษย์ ซึ่งเหล่านี้ย่อมเป็นโรคหนึ่งที่อันตรายอย่างยิ่ง
วัลลอฮุอะลัม
