al-azhary อ้างอิงจากคุณMPW.SO
3. คำพูดของอิบนุอะดีในอัลกามิลเป็นคำพูดเชิงเล่าเรื่องไม่ใช่คำตัดสินชี้ขาดต่อสถานะของอัลหะกัมดังนี้คือ
(...وسرقه منه جماعة منهم عبد الوهاب الضحاك وسويد بن سعيد وأبو صالح الخراساني الخاستي الحكم بن المبارك)
?และได้มีการขโมยหะดีษจากเขา (หมายถึงนุอีม บินหัมมาด) โดยกลุ่มหนึ่ง ส่วนหนึ่งในจำนวนนั้นคือ อับดุลวะฮาบ อัดเฎ๊าะหาก สุวัยด์ บิน สะอีด และอัลหะกัม บิน อัลมุบาร็อก? ดังนั้นประโยคบอกเล่าเช่นนี้มาสามารถนำมาพาดพิงได้ว่าอิบนุอะดีกล่าวหาว่าอัลหะกัมเป็นผู้ที่ขโมยหะดีษ เพราะมันไม่ใช่คำชี้ขาดของเขา มันเป็นเพียงคำบอกเล่า ซึ่งระหว่างทั้งสองคำพูดมีความแตกต่างกันอย่างสิ้นเชิงในด้านความหมาย
ตอบ
คุณบอกว่ามันไม่ใช่เป็นคำชี้ขาดจากท่านอิบนุอะดีย์ แต่ท่านอัซซะฮะบีย์ ได้สรุปชี้ขาดว่า بأنه ممن يسرق الحديث "แท้จริงเขานั้น เป็นส่วนหนึ่งจากผู้ที่ขโมยหะดิษ" นี่คือความเข้าใจของท่านอัซซะฮะบีย์ต่อคำกล่าววิจารณ์ของท่านอิบนุอะดีย์ และผลการวิจารณ์ของท่านอิบนุอะดีย์นี้ ทำให้ระดับ ثقة (เชื่อถือได้) ของท่านอัลหะกัม ตกลงมาอยู่ในระดับต่ำ คือ صدوق ที่ไม่สามารถนำมาเป็นหลักฐานحجةได้ และยิ่งไปกว่านั้น ท่านอิบนุหะญัร ลดระดับความ ثقة ของอัลหะกัม ให้ไปอยู่ในระดับ صدوق ربما وهم "เขานั้นเป็นคนพูดจริง(คือไม่ใช่จอมโกหก) แต่บางครั้งคลุมเคลือ" คือขนาดระดับ صدوق นี้ จะนำมาเป็นหลักฐานไม่ได้แล้ว และท่านอิบนุหะญัรยังกล่าวเสริมอีกว่า อัลหะกัมนั้น ربما وهم บางครั้งคลุมเคลือ" ยิ่งนำมาเป็นหลักฐานไม่ได้ตามทัศนะของท่านอิบนุหะญัรและตามหลักสูตรของวิชาตักรีจญฺหะดิษ
al-azhary อ้างอิงจากคุณMPW.SO
4. สิ่งที่มายืนยันต่อความเข้าใจข้างต้นคือคำพูดของอิบนุอะดีเองตามที่อัซซะฮะบีย์ได้ระบุไว้ในอัลมีซาน (3621) ว่า
قال ابن عدى : وهذا إنما يعرف بنعيم بن حماد ، عن عيسى . ثم رواه الحكم بن المبارك الخواستى خراساني يقال : إنه لا بأس به ? يعنى عن عيسى ، ثم سرقه عبد الوهاب بن الضحاك ، والنضر بن طاهر ، وثالثهم سويد
?อิบนุอะดีกล่าวว่า ?หะดีษนี้ที่จริงเป็นที่รู้จักด้วยนามของนุอีม บินหัมมาด จากอีซา ต่อมาอัลหะกัม บินอัลมุบารัก อัลเคาะวาสตี คุรอสานีย์ มีคนกล่าวว่า ?แท้จริงเขาเป็นคนที่ไม่เป็นไร? (ลาบะอฺส์ บิฮีเป็นคำเตาษีกที่อยู่ในระดับสี่มีความหมายเท่ากับคำว่า ?เศาะดูก?) ได้เล่าจากเขา หมายถึงอีซา หลังจากนั้น อับดุลวะฮาบ บิน อัดเฎ๊าะหาก อันนะฎ็อร บิน ฏอฮิร และสุวัยด์ก็ขโมยต่อ? โดยที่เขาได้คัดค้านต่อคำพูดของคนอื่นที่เขาอ้างถึงแต่อย่างใด
ตอบ
คำว่า ลาบะซะอฺส์ บิฮี لا بأس به นี้อยู่ในขั้นระดับเดียวกับ صدوق นั้นถูกต้อง แต่คุณบอกว่า มันเป็นคำ เตาษีก توثيق นั้น ถือว่าผิดครับ เนื่องจากจะเป็นการ توثيق ได้นั้น ต้องเป็นคำวิจารณ์ของท่าน อิบนุ มะอีน เท่านั้น แต่นี่ไม่ใช่ เขาจึงเรียกว่า เป็นคำ ตะดีล تعديل ที่อยู่ในระดับต่ำที่ไม่สามารถนำมาเป็นหลักฐานได้ตามหลักการของหะดิษ
al-azhary อ้างอิงจากคุณMPW.SO
5. และสิ่งสำคัญที่สุดและอันตรายยิ่งสำหรับการใช้กฎที่คุณอัซฮารีนำเสนอมากับอัลหะกัม คือ มันจะกระทบต่อสถานะของบรรดาอุละมาอฺท่านอื่นๆที่มีระบุในคำพูดของอิบนุอะดีด้วย ซึ่งผมขอยกท่านสุเวด บิน สะอีด มาเป็นตัวอย่างสำหรับการวิจารณ์ กล่าวคือ สุเวด บิน สะอีดเป็นหนึ่งในบรรดาริญาลของอิหม่ามมุสลิม(ดู อัตตะฮฺซีบ) และเป็นหนึ่งในบรรดาคนที่ถูกอิบนุอะดีกล่าวพาดพิงด้วย ซึ่งสถานะความน่าเชื่อถือของเขาอยู่ในระดับเดียวกับอัลหะกัมหรือใกล้เคียง ดังนั้นถ้าคุณอัซฮารีเห็นว่า คำพูดของอิบนุอะดี คือคำประกาศิตในการตัดสินชี้ขาดต่อสถานะของนักรายงานโดยการใช้กฎตัรญีหฺที่ว่า
الجرح مقدم على التعديل إذا كان مفسرا
ก็เท่ากับว่าคุณอัซฮะรีกำลังจะประกาศให้ผู้คนรู้ว่า มีหะดีษจำนวนหนึ่งในเศาะหีหมุสลิมใช้ไม่ได้ เพราะเป็นหะดีษที่รายงานมาจากสายของสุวัยด์ บิน สะอีด ซึ่งมีสถานะที่เฎาะอีฟญิดดัน เพราะ "คำวิจารณ์ของท่านอิบนุ อะดีย์ อีกเช่นกันว่า เขานั้น يسرق الحديث "ขโมยหะดิษ" ซึ่งผู้ที่โขมยหะดิษ يسرق الحديث นั้น คือผู้ถูกวิจารณ์ตำหนิอยู่ในลำดับ 4 ที่มีความอันตราย ซึ่งอยู่ในลำดับเดียวกับ فلان متهم بالكذب (นักรายงานที่ถูกกล่าวหาว่าโกหก) متهم بالوضع (ผู้ที่ถูกกล่าวหาว่ากุหะดิษ) ساقط (ผู้ตกไปในการพิจารณา) หรือ ليس بثقة (เขานั้นเชื่อถือไม่ได้) แบบนี้ถือว่าอันตราย" และหุกมของหะดีษที่รายงานโดยนักรายงานที่อยู่ในสถานี้คือในขณะที่คุณอัซฮารีเองคัดค้านทัศนะของอัลบานีอย่างที่สุดที่ไปวิจารณ์หรือหุกมว่ามีหะดีษที่ไม่เศาะหีหในเศาะหีหอัลบุคอรีย์ เพราะมีนักรายงานที่ไม่ถึงระดับที่น่าเชื่อถือได้ตามทัศนะของอัลบานี ถ้าเป็นเช่นนั้นคุณอัซฮะรีก็จะเป็นคนแรกที่ระบุว่าในเศาะหีหมุสลิมมีหะดีษเฎาะอีฟญิดดัน ในรอบ 10 ศตวรรษที่ผ่านมานับจากวันที่อิบนุอะดีได้กล่าวคำพูดดังกล่าวไว้ และอาจจะมีนัยรวมถึงการกล่าวหาว่าอุละมาอฺหะดีษก่อนหน้าคุณอัซฮะรีว่าฝีมือไม่เข้มข้นหรือไม่ถึงขั้นพอก็ได้ เพราะไม่มีใครสะดุดกับคำพูดของอิบนุอะดีดังกล่าวและนำมาเป็นบรรทัดฐานในการวิจารณ์ ทั้งกับอัลหะกัมเองและพรรคพวกอีกสองสามคนที่ถูกอิบนุอะดีพาดพิงถึง ทั้งๆที่มันเป็นคำพูดที่ร้ายแรง (ตามทัสนะของคุณอัซฮารี) วัลลอฮุอะอฺลัม
ตอบ
คุณพยายามนำท่าน ซุวัยด์ บิน สะอีด ที่เป็นนักรายงานของท่านมุสลิม มาเปรียบกับกับ ท่านอัลหะกัม บิน อัลมุบาร๊อก ที่ไม่ใช่เป็นนักรายงานของท่านมุสลิมนั้น ไม่ได้หรอกครับ เพราะการขโมยหะดิษนั้น ทำให้เกิดข้อตำหนิ และส่งผลให้ฐานะของผู้รายงานนั้นตกลำดับไป ซึ่งหากคุณไปดูประวัติของท่าน ซุวัยด์ บิน สะอีด ละก็ คุณจะพบว่าเขาถูกวิจารณ์ในหลายแง่มุม ทั้งชมเชยและตำหนิ และคุณทราบหรือไม่ว่าเขาถูกตำหนิเพราะอะไร?? แต่กระนั้น เขาก็ยังเป็นนักรายงานของท่านมุสลิม ซึ่งคุณพยายามชี้ให้เห็นว่า เขานั้นเชื่อถือได้ ซอฮิหฺ เพราะท่านมุสลิมนำมาเป็นนักรายงาน และหนังสือหะดิษของมุสลิมนั้นซอฮิหฺ นักรายงานก็ซอฮิหฺและน่าเชื่อถือไปด้วย เพื่อคุณจะนำมาโยงกับกรณีของ ท่านอัลหะกัม ซึ่งหากเป็นแบบนี้ คนที่โขมยหะดิษ ก็น่าเชื่อถือได้และซอฮิหฺกันหมดนะซิครับ!!
หากมีนักรายงานหะดิษคนใหนที่ขโมยหะดิษ แต่เขาต้องการที่จะให้เป็นที่น่าเชื่อถือ ก็เอาคำอ้างกรณีของท่าน ซุวัยด์ บิน สะอีด มาอ้างใช่ไหมครับ?? แบบนี้นักรายงานหะดิษที่โขมยหะดิษที่รอดพ้นข้อกล่าวหาได้ทุกคนเพราะทำการอ้างแบบคุณ!!
และผมบอกว่าท่านอิบนุอะดีย์วิจารณ์ว่าเขานั้นขโมยหะดิษ ซึ่งการขโมยหะดิษนี้ อย่างในระดับขั้นการตำหนิที่อยู่ในระดับเดียวกับ (นักรายงานที่ถูกกล่าวหาว่าโกหก) متهم بالوضع (ผู้ที่ถูกกล่าวหาว่ากุหะดิษ) ساقط (ผู้ตกไปในการพิจารณา) หรือ ليس بثقة (เขานั้นเชื่อถือไม่ได้) แบบนี้ถือว่าอันตราย" ซึ่งการที่ผมยกมานี้ เพื่อชี้ให้เห็นว่าเป็นการตำหนิที่อันตรายเท่านั้นเอง หากคุณเรียนวิชาตัครีจญ์หะดิษ คุณก็จะพบถ้อยคำวิจารณ์ดังกล่าวว่าอยู่ในระดับเดียวกัน ดังนั้น เมื่ออยู่ในระดับเดียวกัน ก็ถือว่าท่านอัลหะกัม จึงเป็น"ผู้ที่ถูกวิจารณ์ตำหนิ" (ซึ่งผมจะเอาผลลัพธ์แค่นี้เอง) และเมื่อถูกตำหนิวิจารณ์แล้ว ความ ثقة (เชื่อถือได้)ของท่าน อัลหะกัมต้องตกไป
และเป็นที่ทราบดีว่า นักรายงานของท่าอัลบุคอรีย์และท่านมุสลิมนั้น ไม่ใช่ว่าทุกคนจะ ثقة ไปเสียทั้งหมด บางคนก็ฏออีฟ แต่ถูกยกระดับให้เป็น ซ่อฮิหฺละฆ๊อยริฮ์ โดยมีสายรายงานอื่นมาสนับสนุนหรือมีนักรายงานท่านอื่นมาสนับสนุน แล้วกรณีสายรายงานที่ท่านอัลหะกัม บิน อัลมุบาร๊อก ได้การรายงานนั้น มีสายรายงานอื่นที่ซอฮิหฺมาสนับสนุนเหมือนกับนักรายงานของมุสลิม(เช่นท่านซุวัยด์)หรือเปล่าครับ??
ดังนั้น คุณจะมาโยงใยและพูดเหมาไม่ได้ว่า "ถ้าเป็นเช่นนั้นคุณอัซฮะรีก็จะเป็นคนแรกที่ระบุว่าในเศาะหีหมุสลิมมีหะดีษเฎาะอีฟญิดดัน ในรอบ 10 ศตวรรษที่ผ่านมานับจากวันที่อิบนุอะดีได้กล่าวคำพูดดังกล่าวไว้ และอาจจะมีนัยรวมถึงการกล่าวหาว่าอุละมาอฺหะดีษก่อนหน้าคุณอัซฮะรีว่าฝีมือไม่เข้มข้นหรือไม่ถึงขั้นพอก็ได้"!!!??
และการที่คุณยกเหมามาอย่างนี้ นั่นก็ย่อมชี้ให้เห็นว่า คุณยังไม่มีความละเอียดละออในเรื่องหลักพิจารณาหะดิษ ไม่รู้จักแบ่งแยกระหว่างนักรายงานของท่านมุสลิมและนักรายงานของท่านอื่นจากมุสลิม และการโยงใยแอบอ้างของคุณนั้น เป็นมันช่วงโหว่ที่จะทำให้ นักรายงานที่ขโมยหะดิษ เป็นผู้ที่ชอบธรรมไปในที่สุด ด้วยการอ้างกรณีของท่าน ซุวัยด์ บิน สะอีด แบบนี้ถือว่าเป็นการฉาบฉวยครับ วัลลอฮุอะลัม
غفر الله لى ولنا ولوالدينا
الأزهرى الشافعى
والسلام
al-azhary ผู้ที่เอา สายรายงานคำพูดของท่านอิบนุมัสอูด ไปฮุกุ่มบิดอะฮ์หะรอมกับฝ่ายอื่น นั้น รู้สึกว่าจะไม่เป็นธรรมเสียแล้วละครับ การวิจารณ์ อัมร์ บิน ยะหฺยา ยังไม่ถึง การวิจารณ์ทางด้านตัวบทยังไม่ถึง เพียงแค่กรณีของท่าน อัลหะกัม บิน อัลมุบาร๊อก ก็ทำให้ผู้ชอบอ้างตนเองว่าตามอัลกุรอานและซุนนะฮ์อย่างแท้จริง ทำการหุกุ่มผู้อื่นทำบิดอะฮ์ไม่อยู่ในความชอบธรรมเสียแล้วครับ
MPW.SO คุณอย่าเพิ่งสรุปซิครับว่า ท่านอัลหะกัม ?และเขาเป็นหะฟิซที่น่าเชื่อถือ? وهو حافظ ثقة คือคำพูดของท่านอิบนุหะญัร เนื่องจากคำพูดของท่านอิบนุหะญัรเองนั้น ไม่ได้ยอมรับเช่นนั้น แต่ท่านอิบนุหะญัรได้ถ่ายทอดคำกล่าวชมเชยของท่านอิบนุหิบบานเท่านั้น
ตอบ
ผมไม่ได้สรุปว่าอัลหะกัมษิเกาะฮฺ เพียงแต่ยกคำพูดของอิบนุหะญัรมาอ้างเท่านั้น ซึ่งเป็นคำพูดของเขาในตะฮฺซีบ และผมไม่อยากจะคิดเลยว่าที่คุณอัซฮะรีปฏิเสธคำพูดของอิบนุหะญัรในตะฮฺซีบ และอ้างว่าท่านถ่ายทอดเฉพาะคำกล่าวชมเชยของท่านอิบนุหิบบานเท่านั้น ที่จริงแล้วคุณอัซฮะรีไม่เคยสนใจที่จะเปิดดูคำพูดของอิบนุหะญัรเลย ซึ่งที่จริงแล้วแม้แต่คำชมเชยของอิบนุหิบบานเองท่านก็ไม่ได้ยกมาเลยแม้แต่คำเดียว ท่านเพียงแต่ระบุว่า ?และอิบนุหิบบานได้ระบุ(ชื่ออัลหะกัม) ไว้ในหนังสืออัสษิกอต? ลองสังเกตุดูตัวบทในตะฮฺซีบต่อไปนี้
قال أبو عبد الله بن مندة أحد الثقات وذكره بن حبان في الثقات وقال خاشت ناحية المصلي ببلخ قال البخاري مات سنة 13 أو نحوها له عند الترمذي حديث واحد في الملحمة الكبرى قلت وقال بن السمعاني خواشت من قرى بلخ وهو حافظ ثقة وعده بن عدي في ترجمة أحمد بن عبد الرحمن الوهبي فيمن يسرق الحديث
นี่แหละคือที่มาของคำพูดผมที่ว่า ?คล้ายกับจะประกาศให้คนอื่นรับรู้ว่า คำตำหนิดังกล่าวของอิบนุอะดีไม่ได้รับการพิจารณาในด้านสถานะความน่าเชื่อถือของอัลหะกัม ดังนั้นในการสรุปรวบยอดเกี่ยวกับสถานะของอัลหะกัมในหนังสือ อัตตักรีบท่านจึงระบุแต่เพียงว่า صدوق ربما وهم ?เชื่อถือได้ บางครั้งจะคลุมเครือบ้าง? วัลลอฮุอะอฺลัม
MPW.SO คุณบอกว่ามันไม่ใช่เป็นคำชี้ขาดจากท่านอิบนุอะดีย์ แต่ท่านอัซซะฮะบีย์ ได้สรุปชี้ขาดว่า بأنه ممن يسرق الحديث "แท้จริงเขานั้น เป็นส่วนหนึ่งจากผู้ที่ขโมยหะดิษ" นี่คือความเข้าใจของท่านอัซซะฮะบีย์ต่อคำกล่าววิจารณ์ของท่านอิบนุอะดีย์
-------------------------------------------------
ตอบ
คุณอัซฮารีครับทำไมคุณถึงยกเฉพาะคำกล่าวของท่านที่ว่า "แท้จริงเขานั้น เป็นส่วนหนึ่งจากผู้ที่ขโมยหะดิษ" เท่านั้นละครับ แล้วคำพูดของท่านก่อนหน้านั้นที่ว่า ?เล่าวะหะ? (ให้สัญญานแต่ไกลๆ) หายไปไหน? คำพูดของท่านคำนี้ไม่มีความหมายพอที่จะได้รับการพิจารณาเลยหรือว่าท่านต้องการจะบอกอะไร เช่นเดียวกับคำพูดของท่านหลังจากนั้นที่ว่า ?แต่ท่าน อิบนุ อะดีย์ ก็ไม่ได้ทำการกล่าวถึงท่านอัลหะกัม บิน อัลมุบาร๊อก อย่างเป็นเอกเทศ โดยที่เขาเองนั้นก็เป็นผู้ที่พูดจริง?
คุณอัซฮารีครับผมอยากให้คุณลองพิจารณาคำพูดของอิบนุอะดีในบทนำของหนังสืออัลกามิลต่อไปนี้
و(أنا) ذاكر في كتابي هذا كل من ذكر بضرب من الضعف... وصنفته على حروف المعجم ليكون أسهل على من طلب راويا منهم، ولا يبقى من الرواة الذين لم أذكر هم إلا من هو ثقة أو صدوق...
?และข้าพเจ้าได้ระบุในหนังสือเล่มนี้ของข้าพเจ้าทุกๆคนที่มีถูกกล่าว(พาดพิง)ด้วยประเภทใดประเภทหนึ่งของความอ่อน...และข้าพเจ้าได้เรียบเรียงมันตามตัวอักษร เพื่อให้ง่ายต่อผู้ที่จะสืบหานักรายงานใดๆในหมู่พวกเขา และไม่มีนักรายงานที่หลงเหลือที่ข้าพเจ้าไม่ได้เอ่ยถึงพวกเขา นอกจากว่าพวกเขาเป็นผู้ที่ษิเกาะฮฺหรือเศาะดูก ...?
นี่แหละคือที่มาของความเข้าใจของอัซซะฮะบีที่ว่า ?แต่ท่าน อิบนุ อะดีย์ ก็ไม่ได้ทำการกล่าวถึงท่านอัลหะกัม บิน อัลมุบาร๊อก อย่างเป็นเอกเทศ? และต่อท้ายด้วยคำว่า ?โดยที่เขาเองนั้นก็เป็นผู้ที่พูดจริง? หมายความว่าไม่ได้อยู่ในกลุ่มนักรายงานที่อ่อนที่ท่านเรียงไล่ตามตัวอักษร
และนี่แหละคือที่มาของคำสรุปของผมที่ว่า ?จะเห็นได้ว่าอัซซะฮะบีพยายามจะบอกว่าถึงแม้ว่าอิบนุอะดีจะพูดประโยคดังกล่าวออกมาแต่โดยแท้จริงแล้วไม่ใช่เป็นคำวิจารณ์เชิงตัดสินชี้ขาดของเขาเกี่ยวกับสถานะความน่าเชื่อถือของอัลหะกัม ดังนั้นเขาจึงไม่ได้ทำการกล่าวถึงอัลหะกัมเป็นการเฉพาะในหนังสืออัลกามิลนี้ ซึ่งเป็นหนังสือที่รวบรวมรายชื่อบรรดานักรายงานที่อ่อนแอและถูกทิ้ง แต่ก็ไม่มีชื่ออัลหะกัมรวมอยู่ในนั้นด้วย ทั้งๆที่ท่านระบุออกมาว่าอัลหะกัมเป็นคนหนึ่งที่ขโมยหะดีษ ด้วยเหตุนี้อัซซะฮะบีจึงต่อท้ายด้วยคำว่า (وهو صدوق) ?โดยที่เขาเองนั้นก็เป็นผู้ที่พูดจริง? เพื่อเป็นการบ่งชี้ว่า ถึงแม้ว่าอิบนุอะดีจะกล่าวเช่นนั้นแต่จริงๆแล้วอัลหะกัมเป็นคนที่เชื่อถือได้ วัลลอฮุอะอลัม
al-azhary คุณ MPW.SO
ผมได้ทำการอธิบายไปพอสมควร แต่ไม่นึกว่า คุณเมินแต่ประเด็นสำคัญ โดยเอาคำว่า صدوق ในอยู่ระดับ ثقة (เชื่อถือได้) และเมินเฉยต่อหลักการของระดับ صدوق ว่าจะนำมาเป็นหลักฐานได้หรือเปล่า? และอยู่ในระดับสถานะภาพใด? และเมินคำกล่าวของท่านอิบนุหะญัรที่ได้สรุปรวบยอดเอาไว้ และคุณก็รู้ดีว่า ฐานะของ صدوق นั้น อยู่ระดับสี่ ที่ไม่สามารถนำมาเป็นหลักฐานยืนยันได้ โดยเฉพาะเอามาหูกุ่มบิดอะฮ์(หะรอม) กับแนวทางอื่นๆ เรื่องวายิบและหะรอม นั้น มันต้องเข้มข้น ไม่ใช่อยู่ในหลักฐานระดับจางๆ อย่างนี้
ยังมีต่อ....
al-azhary อ้างอิงจากคุณMPW.SO
ผมไม่ได้สรุปว่าอัลหะกัมษิเกาะฮฺ เพียงแต่ยกคำพูดของอิบนุหะญัรมาอ้างเท่านั้น ซึ่งเป็นคำพูดของเขาในตะฮฺซีบ และผมไม่อยากจะคิดเลยว่าที่คุณอัซฮะรีปฏิเสธคำพูดของอิบนุหะญัรในตะฮฺซีบ
ตอบ
ท่านอิบนุหะญัร กล่าวรายงานทัศนะของท่านอื่น นั่นก็ไม่ใช่หมายความว่า ท่านอิบนุหะญัร จะยอมรับทัศนะเหล่านั้น เพราะว่าท่านอิบนุหะญัรเอง ก็สรุปทัศนะของท่านในหนังสือ ตักรีบอัตตะฮ์ซีบแล้วว่าท่านอัลหะกัมนั้น صدوق ربما وهم ?พูดจริง แต่บางครั้งจะคลุมเครือ? ซึ่งหากคำกล่าวของท่านอิบนุหะญัรในหนังสื อัตตะฮ์ซีบ เป็นทัศนะหรือคำกล่าวของท่านจริง แล้วทำไมท่านอิบนุหะญัรถึงต้องมาสรุปถึงสถานะภาพของท่านอัลหะกัมว่า صدوق ربما وهم "พูดจริง แต่บางครั้งจะคลุมเครือ? ซึ่งเป็นระดับที่ต่ำจนไม่สามรถนำมาเป็นหลักฐานยืนยันฮุกุ่มหะรอม(บิดอะฮ์)และวายิบได้เลย อันนี้คุณก็รู้ดีในเรื่องของระดับการชมเชย ไม่ใช่ว่าจะชมเชยแล้วนำมาเป็นหลักฐานได้หมด อันนี้ผิดแล้วครับ
al-azhary อ้างอิงจากคุณMPW.SO
ที่จริงแล้วคุณอัซฮะรีไม่เคยสนใจที่จะเปิดดูคำพูดของอิบนุหะญัรเลย ซึ่งที่จริงแล้วแม้แต่คำชมเชยของอิบนุหิบบานเองท่านก็ไม่ได้ยกมาเลยแม้แต่คำเดียว ท่านเพียงแต่ระบุว่า ?และอิบนุหิบบานได้ระบุ(ชื่ออัลหะกัม) ไว้ในหนังสืออัสษิกอต? ลองสังเกตุดูตัวบทในตะฮฺซีบต่อไปนี้
قال أبو عبد الله بن مندة أحد الثقات وذكره بن حبان في الثقات وقال خاشت ناحية المصلي ببلخ قال البخاري مات سنة 13 أو نحوها له عند الترمذي حديث واحد في الملحمة الكبرى قلت وقال بن السمعاني خواشت من قرى بلخ وهو حافظ ثقة وعده بن عدي في ترجمة أحمد بن عبد الرحمن الوهبي فيمن يسرق الحديث
นี่แหละคือที่มาของคำพูดผมที่ว่า ?คล้ายกับจะประกาศให้คนอื่นรับรู้ว่า คำตำหนิดังกล่าวของอิบนุอะดีไม่ได้รับการพิจารณาในด้านสถานะความน่าเชื่อถือของอัลหะกัม ดังนั้นในการสรุปรวบยอดเกี่ยวกับสถานะของอัลหะกัมในหนังสือ อัตตักรีบท่านจึงระบุแต่เพียงว่า صدوق ربما وهم ?เชื่อถือได้ บางครั้งจะคลุมเครือบ้าง? วัลลอฮุอะอฺลัม
ตอบ
ดังที่ผมได้ชี้แจงไปแล้วว่า ท่านอิบนุหะญัร เพียงแต่ถ่ายทอดคำกล่าวของท่าน อิบนุหิบบานและท่านอื่นๆเท่านั้น โดยที่ท่านอิบนุหะญัรไม่ได้ลงความเห็นให้น้ำหนักเอาไว้ในหนังสือ อัตตะฮซีบ แต่ท่านอิบนุหะญัรได้ให้น้ำหนักและยืนยันทัศนะของท่านเองอย่างตรงไปตรงมาในหนังสือ ตักรีบ อัตตะฮ์ซีบ ซึ่งเป็นหนังสือที่ประพันธ์ขึ้นหลังจากหนังสืออัตตะฮ์ซีบ ว่า "صدوق ربما وهم ?เขาพูดจริง แต่บางครั้งจะคลุมเครือ? แล้วทำไมท่านอิบนุหะญัรไม่พูดตามทัศนะของท่านอิบนุหิบบานละครับว่า حافظ ثقة คุณสามารถให้คำตอบได้ไหม?? ทำไมท่านอิบนุหะญัร ถึงวิจารณ์ท่านอัลหะกัม โดยให้มีอยู่ลำดับต่ำขั้นที่ 5 ตามที่ระบุไว้ในหนังสือตักรีบ อัตตะฮ์ซีบของท่าน ?? ซึ่งระดับขั้นที่ 5 นี้ จะนำมาเป็นหลักฐานยืนยันอะไรไม่ได้!! แล้วทำไมคุณถึงไม่พิจารณาจุดนี้บ้างครับ วัลฮุอะลัม
al-azhary อ้างอิงจากคุณMPW.SO
นี่แหละคือที่มาของความเข้าใจของอัซซะฮะบีที่ว่า ?แต่ท่าน อิบนุ อะดีย์ ก็ไม่ได้ทำการกล่าวถึงท่านอัลหะกัม บิน อัลมุบาร๊อก อย่างเป็นเอกเทศ? และต่อท้ายด้วยคำว่า ?โดยที่เขาเองนั้นก็เป็นผู้ที่พูดจริง? หมายความว่าไม่ได้อยู่ในกลุ่มนักรายงานที่อ่อนที่ท่านเรียงไล่ตามตัวอักษร
ตอบ
แล้วคุณรู้สาเหตุที่ท่าน อิบนุอะดีย์ อิบนุอะดีย์ ไม่นำลงมาไว้ในหนังสือ อัลกามิล หรือเปล่าครับ? แต่มันก็ไม่ใช่หมายความว่า ท่านอัลหะกัม คือ ผู้ที่อยู่ในสถานะภาพ ثقة ตามทัศนะของของท่านอิบนุอะดีย์เสมอไป เนื่องจากท่านอิบนุอะดีย์ได้กล่าวเปรยไว้ในหนังสือ อัลกามิล ของท่านด้วย ดังนั้น ผมอยากทราบว่า คำกล่าวของท่านอิบนุดะอีย์ ไม่มีผลการพิจารณาตามทัศนะของอุลามาอ์นักวิจารณ์หะดิษเลยหรือ? แล้วทำไมท่านอิบนุหะญัรจึงตัดสินสถานะภาพของท่านอัลหะกัม อยู่ต่ำในลำดับที่ 5 ที่ไม่สามารถนำมาเป็นหลักฐานยืนยันรับรองด้วยเลยละครับ?? โปรดพิจาราตรงจุดนี้ด้วย
al-azhary อ้างอิงจากคุณMPW.SO
คุณอัซฮารีครับผมอยากให้คุณลองพิจารณาคำพูดของอิบนุอะดีในบทนำของหนังสืออัลกามิลต่อไปนี้
و(أنا) ذاكر في كتابي هذا كل من ذكر بضرب من الضعف... وصنفته على حروف المعجم ليكون أسهل على من طلب راويا منهم، ولا يبقى من الرواة الذين لم أذكر هم إلا من هو ثقة أو صدوق...
?และข้าพเจ้าได้ระบุในหนังสือเล่มนี้ของข้าพเจ้าทุกๆคนที่มีถูกกล่าว(พาดพิง)ด้วยประเภทใดประเภทหนึ่งของความอ่อน...และข้าพเจ้าได้เรียบเรียงมันตามตัวอักษร เพื่อให้ง่ายต่อผู้ที่จะสืบหานักรายงานใดๆในหมู่พวกเขา และไม่มีนักรายงานที่หลงเหลือที่ข้าพเจ้าไม่ได้เอ่ยถึงพวกเขา นอกจากว่าพวกเขาเป็นผู้ที่ษิเกาะฮฺหรือเศาะดูก ...?
ตอบ
คุณพยายามจะบอกว่า ผู้ที่ท่านอิบนุอะดีย์ไม่ได้กล่าวไว้ในหนังสือ อัลกามิล นั้น คือผู้ที่ เชื่อถือได้และเศาะดูก...แต่เหตุใดท่านอิบนุอะดีย์ ถึงต้องกล่าวเปรยออกมาในหนังสืออัลกามิล ?? และมันมีผลพิจารณาต่อนักวิจารณ์หะดิษท่านอื่นหรือไม่? และสถานะภาพของท่าน อัลมุบาร๊อก ต้องลดลงมาอยู่ในลำดับที่ 5 ที่ไม่สามารนำมาเป็นหลักฐานตามหลักการของหะดิษเพราะเหตุใด??
คุณพยายามบอกว่า ท่านอัลหะกัมไม่ฏออีฟ คือ เชื่อถือได้ เพราะท่านอัลหะกัมไม่ได้ถูกระบุไว้ในหนังสือ อัลกามิล แต่ นักรายงานคนต่อไป ที่ชื่อ عمرو بن يحي อัมร์ บิน ยะหฺยา ได้ถูกระบุไว้ในหนังสือ อัลกามิล ของท่านอิบนุอะดีย์ แล้วผมจะคอยดูครับว่า คุณจะดิ้นอย่างไรอีกเพื่อให้ อัมร์ บิน ยะหฺยา หลุดออกจากการฏออีฟเพราะถูกระบุไว้ในหนังสืออัลกามิลตามที่คุณกล่าวอ้าง
