السلام عليكم ورحمة الله وبركاته
อัลหาฟิซอิบนุเราะญับ อัลหันบะลีย์ (ฮ.ศ.795) กล่าว ?หลังจากที่ได้ยกรายงานสายต่างๆของอะนัส บิน มาลิกเกี่ยวกับการอ่านกุนูตของท่านนบีศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม - ว่า
?ในรายงานต่างๆเหล่านี้ไม่มีสายรายงานใดเลยที่บ่งบอกว่ามีการอ่านกุนูตอย่างต่อเนื่องตลอดไป...?
แล้วท่านก็กล่าวว่า ?แต่ทว่า อัลเฏาะบะรอนีย์ได้รายงานจากอัลดะบะรีย์ จากอับดุลร็อซซาก จากอบูญะอ์ฟัร อัลรอซีย์ จากอาศิม จากอะนัส ท่านกล่าวว่า
قنت رسول الله صلى الله عليه وسلم في الصبح يدعو على أحياء من أحياء العرب، وكان قنوته قبل ذلك وبعده قبل الركوع
?ท่านรสูลุลลอฮฺ ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัมได้อ่านกุนูตในละหมาดศุบหิเพื่อขอสาปแช่งชาวอาหรับกลุ่มหนึ่ง และกุนูตของท่านทั้งก่อนหน้านั้นและหลังจากนั้นเกิดขึ้นก่อนรุกูอฺ? (อัลมุศ็อนนัฟ 3/109)
แต่ว่ารายงานนี้เป็นรายงานที่ชาซ (แปลแยก) และมุนกัร (ไม่ถูกยอมรับ) ไม่สามารถนำไปพาดพิงได้ เพราะอบูญะอ์ฟัร อัลรอซีย์ มีชื่อว่า อีสา บิน มาฮาน ซึ่งยะหฺยา (บิน มะอีน) และท่านอื่นๆได้กล่าวว่า เขาเป็นคนที่น่าเชื่อถือ (ษิเกาะฮฺ) เพราะเขาอยู่ในกลุ่มคนที่สัจจริง (ศิดก์) และไม่เจตนาโกหก แต่เขาเป็นคนที่ความจำไม่ดี (สัยยิอ์ อัลหิฟซ์) ด้วยเหตุนี้ยะหฺยาจึงพาดพิงเขาว่าเป็นคนที่ผิดพลาด (อัลเคาะเฏาะ วัลเฆาะลัฏ) ไปพร้อมๆกับการชมเชยว่าเขาเป็นคนที่น่าเชื่อถือ
อิบนุอัลมะดีนีย์กล่าวว่า ?เขาเป็นคนที่ชอบผสมปะปนกัน (ค็อลฏ์) เหมือนกับมูซา บิน อุบัยดะฮฺ?
อะหมัด และอัลนะสาอีย์กล่าวว่า ?เขาเป็นคนที่ไม่แข็งแรงในด้านหะดีษ?
อบูซุรอะฮฺกล่าวว่า ?มีความคลุมเครือและผิดพลาดจำนวนมาก? (ยะฮิมกะษีร็อน)
อัลฟัลลาสกล่าวว่า ?ในการรายงานของเขามีความอ่อนอยู่ และเขาอยู่ในกลุ่มของผู้สัจจริง แต่มีความจำที่ไม่ดี?
อิบนุ อัลค็อรรอชกล่าวว่า ?มีความจำที่ไม่ดี แต่เป้นคนที่สัจจริง?
อิบนุหิบบานกล่าวว่า ?เขาจะเล่าบรรดาหะดีษที่มุนกัรจากบรรดานักหะดีษที่มีชื่อเสียง? (ดู ตะฮฺซีบ อัลกะมาล 33/192-196)
เมื่อเรากลับไปดูหนังสือ ตะฮ์ซีบ อัลกะมาล 33/192 - 196 นั้น มีสิ่งที่สมควรนำเสนอส่วนที่เหลืออีกดังนี้
อิบนุลมะดีนีย์กล่าวว่า "เขาเหมือกับมูซา บิน อุบัยดะฮ์ คือเป็นคนที่ความจำสับสนในหะดิษที่รายงานจากมุฆีเราะฮ์และผู้ที่เหมือนกับเขา"
ฮัมบัล บิน อิสหาก ได้กล่าวรายงานจากท่าน อิมามอะห์มัด บิน ฮัมบัล ว่า "เขานั้นมีหะดิษดี"
ยะห์ยา บิน มันซูร กล่าวจากท่านยะห์ยา บิน มะอีน ว่า "เขานั้นเชื่อถือได้(ษิเกาะฮ์) เป็นชาวค่อร่อซานโดยย้ายถิ่นฐานอยู่เมืองอัรร๊อยและเสียชีวิตที่นั่น"
ยะห์ บิน มะอีน กล่าวเช่นกันว่า "เขานั้น ษิเกาะฮ์ (เชื่อถือได้) โดยที่เขาจะสับสนในสิ่งที่รายงานจากมุฆีเราะฮ์"
มุฮัมมัด บิน อับดุลลอฮ์ บิน อัมมาร อัลเมาซิลีย์ กล่าวว่า "เขานั้นเชื่อถือได้(ษิเกาะฮ์)"
ท่านอบูหาติม กล่าวว่า "เขานั้น เชื่อถือได้ (ษิเกาะฮ์) พูดจริง (ไม่มีนิสัยโกหก) อีกทั้งมีหะดิษดี" ดู หนังสือ ตะฮ์ซีบ อัลกะมาล ของท่านอัลมิซซีย์
ท่านอิบนุ สะอัดกล่าววา
كان ثقة
"เขานั้นเชื่อถือได้"
ท่านอัลหากิมกล่าวว่า
ثقة
"เขาเชื่อถือได้"
ท่านอิบนุ อับดิลบัรริ กล่าวว่า
هو عندهم ثقة عالم بتفسير القران
" เขา ตามทัศนะของกลุ่มนักหะดิษนั้น เชื่อถือได้ อีกทั้งเป็นผู้รอบรู้เกี่ยวกับ ตัฟซีรอัลกุรอาน"
ท่านอิบนุ อะดีย์ ได้กล่าวสรุปคำกล่าวของนักหะดิษที่ทำการวิจารณ์ให้ชมเชยถึงความเชื่อถือว่า
ولأبى جعفر الرازى أحاديث صالحة مستقيمة يرويها، وقد روى عنه الناس وأحاديثه عامتها مستقيمة وأرجو أنه لا بأس به .
ความว่า" ท่านอบีญะฟัร อัรรอซีย์นั้น มีบรรดาหะดิษที่ดี และเที่ยงตรง(ถูกต้อง) ที่เขาได้รายงานมันไว้ และบรรดานักหะดิษก็ได้รายงานจากเขา โดยที่บรรดาหะดิษของเขาทั้วไปแล้ว เที่ยงตรง(ถูกต้อง) และฉันหวังว่า เขานั้นไม่เป็นไร " ดู หนังสือ อัลกามิล ของอิบนุอะดีย์ เล่ม 5 หน้า ลำดับนักรายงานที่ 1895 และดูหนังสือ ซิยัร อะลาม อันนุบะลาอฺ เล่ม 8 หน้า 250 - 251 คนลำดับ ที่ 1128 หนังสือ อัลบัดรุลมุนีร ของท่านอิบนุ อัลมุลักกิน เล่ม 3 หน้า 622 - 626 ดู ตะฮฺซีบ อัตตะฮฺซีบ เล่ม 12 หน้า 59
กรณีที่กล่าวว่า ความจริง ท่านอิบนุ อัลมะดีนีย์ ได้กล่าวเกี่ยวกับ อบูญะฟัร อัรรอซีย์ว่า " เขานั้นรายงานโดยมี(ความจำ)สับสน " ซึ่งความจริงแล้ว ท่านอิบนุ อัลมะดีนีย์ได้กล่าวไว้อย่างนี้ " เขา(อบูญะฟัร อัรรอซีย์) เป็นที่เชื่อถือได้ตามทัศนะของเรา โดยที่เขาได้มีความจำสับสน ในสิ่งที่เขาได้รายงานจากมุฆีเราะฮ์" (ดู ตะฮฺซีบ อัตตะฮฺซีบ ของท่านอิบนุหะญัร เล่ม 12 หน้า 60 และ ดู ซิยัร อะลาม อันนุบะลาอฺ เล่ม 8 หน้า 250 ) ดังนั้น ที่สำคัญใน ณ ที่นี้ก็คือ ท่านอบูญะฟัร อัรรอซีย์นั้น มีความจำสับสน ในสิ่งที่เขาได้รายงาน จากมุฆีเราะฮฺ ทั้งที่หะดิษกุนูตที่เรากำลังกล่าวถึงนี้ อบูญะฟัรไม่ได้รายงานจากมุฆีเราะฮฺ แต่เขาได้รายงานจาก อัรร่อเบี๊ยะอฺ บิน อะนัส และท่านอบูญะฟัรอัรรอซีย์นี้ ท่านยะหฺยา บิน มะอีน กล่าวว่า " เขานั้น ثقة เชื่อถือได้ และท่านอบูหาติมกล่าวว่า เขานั้น ثقة صدوق เชื่อถือได้ และพูดสัจจริง " (ดู ซิยัร อะลาม อันนุบะลาอฺ เล่ม 8 หน้า 250 )
ส่วนกรณีที่ท่านอิบนุหิบานกล่าวว่า "เขา(อบูญะฟัร อัรรอซีย์)ได้เล่า บรรดาหะดิษมุงกัร จากบรรดานักหะดิษผู้ที่มีชื่อเสียง" ซึ่งความจริง ในกรณีดังกล่าวนี้ ไม่จำเป็นต้องปฏิเสธหะดิษของเขา และไม่จำเป็นต้องถึงกับกล่าวว่า เขานำมาเป็นหลักฐานไม่ได้ เนื่องจากว่าเมื่อนักวิชาการหะดิษกล่าวถึงคำว่า " ได้เล่าบรรดาหะดิษมุงกัร" นั้น ส่วนมากแล้วพวกเขาหมายถึง "รายงานเพียงคนเดียว(อัลอินฟิรอ๊ด)" หากท่านอยากทราบรายละเอียดเรื่อง หะดิษมุงกัร ก็โปรดกลับไปดูในวิชาหลักพิจารณาอัลหะดิษครับ เราลองมาดูตัวอย่างของนักรายงานรายงานหะดิษมุงกัร(แบบรายงานเพียงคนเดียว) แต่ถึงกระนั้น บรรดานักปราชญ์หะดิษ ก็ยังเอาเขาเข้าไปไว้ในบรรดาซอเฮี๊ยะฮฺของพวกเขาด้วยเช่นกัน
ท่านอิบนุหะญัร ได้กล่าวรายงานของ นักรายงานที่มีนามว่า บะรีด บิน อับดิลลาหฺ ซึ่งเป็นนักรายงานของสุนันทั้ง 6 ท่านหาฟิซ อิบนุหะญัรกล่าวว่า
وثقه ابن معين والعجلى والترمذى وأبوداود وقال النسائى ليس به بأس وقال مرة ليس بذلك القوى، وقال أبو حاتم ليس بالمتين يكتب حديثه، وقال إبن عدى: صدوق وأحاديثه مستقيمة وأنكر ماروى حديث إذا أراد الله بأمة خيرا قبض نبيها قبلها مع ذلك فقد أدخله قوم فى صحاحهم وقال أحمد وغيره يطلقون المناكير على الأفراد المطلقة .
ความว่า" เขานี้(คือบะรีด บิน อับดิลลาห์) ท่านอิบนุมะอีน ,ท่านอัลอิจญฺลีย์ ,ท่านอัตติรมิซีย์ ,และท่านอบูดาวูด ได้ให้ความเชื่อถือ และท่านอันนะซาอีย์กล่าวว่า " เขานั้นไม่เป็นไร" และบางครั้งท่านอันนะซาอีย์กล่าวว่า "เขาคนดังกล่าวนี้ไม่แข็งแรง" และท่านอบูหาติมกล่าวว่า "เขานั้น(ความจำ)ไม่มั่นคง" โดยที่หะดิษของเขาก็ถูกบันทึกได้ และอิบนุ อะดีย์กล่าวว่า "เขาเป็นคนที่พูดจริง และบรรดาหะดิษของเขาเที่ยวตรง โดยที่เขาถูกตำหนิสิ่งที่มีหะดิษรายงานว่า "เมื่ออัลเลาะฮฺทรงประสงค์ความดีกับประชาชาติหนึ่ง พระองค์ก็จะเอาชีวิตนบีของประชาชาติ ที่อยู่ก่อนประชาชาตินั้น " พร้อมกับดังกล่าว(คือมีรายงานที่มุงกัร) นักวิชาการหะดิษก็ยังนำเขาเข้าไปอยู่ในบรรดาหนังสือซอเฮี๊ยะหฺของพวกเขา และท่านอะหฺหมัดและคนอื่นๆกล่าวว่า "นักวิชาการหะดิษได้ใช้คำว่า " อันมะนากีร" กับการรายงานอยู่เพียงคนเดียว " ดู หนังสือ ฮัดยุสสารีย์ บทนำหนังสือฟัตหุลบารีย์ หน้า 392
หะดิษ กุนูต นี้ ท่านอิมามชาฟิอีย์ (ร.ฏ) ถือว่าเป็นหะดิษที่ซอเฮี๊ยะหฺ และเป็นมัซฮับของอิมามชาฟิอีย์ ... และท่านอัลหากิม และอัลบัยฮะกีย์ กล่าวว่าหะดิษกุนูตนี้ซอเฮี๊ยะฮฺ ดู สุนัน ก๊อบรอ เล่ม 2 หน้า 201 ... และท่านอิมามนะวาวีย์ ได้กล่าวยืนยันความซอเฮี๊ยะหฺไว้ในหนังสือ อัลอัซการ ดู หนังสืออธิบายอัลอัซการ ชื่อ อัลฟุตูหาต อัรร๊อบบานียะฮฺ อะลา อัซการ อันนะวาวียะฮฺ เล่มที่ 1 ยุซที่ 2 หน้าที่ 286 และมัจญฺมั๊วะ เล่ม 3 หน้า 504 ...ท่านอัลบะฆอวีย์ได้กล่าวยอมรับการตัสเฮียะหฺของท่านหากิมไว้ใน ชัรหุสซุนนะฮฺ เล่ม 3 หน้า 124 ...และอาจารย์ของ ท่านหาฟิซ อิบนุหะญัร คือ ท่านอิบนุ อัลมุลักกิน ได้กล่าวหะดิษดังกล่าวว่า ซอเฮี๊ยะหฺ ดู หนังสือ อัลบัดรุลมุนีร ของท่านอิบนุ อัลมุลักกิน เล่ม 3 หน้า 622 และดู หนังสือตั๊วะหฺ ฟะตุลมั๊วะตาจ ของอิบนุ หะญัร อัลฮัยตะมีย์ เล่ม 1 หน้า 303 - 304 ... ท่านอัลหาฟิซ อัลหาซิมีย์ ได้กล่าวหนังสือ อัลเอี๊ยะติบาร ว่า " (หะดิษกุนูตซุบหฺ) เป็นหะดิษที่ซอเฮี๊ยะหฺ อบูญะฟัร อัรรอซีย์ ที่อยู่ในสายรายงานนี้นั้น ثقة เชื่อถือได้ และซอฮิบ อัลอิมาม ได้กล่าวหลังจากนำเสนอรายงานหะดิษนี้ว่า " ในสายรายงานนี้ มีอบูญะฟัร อัรรอซีย์ โดยที่ได้ให้การยืนยันความเชื่อถือ โดยไม่ใช่คนเดียว (คือหลายคน) " ดู หน้า 98 ....ท่านอิบนุ อัลมุลักกิน กล่าวว่า " ท่านอิบนุซอลาหฺกล่าวว่า หะดิษนี้ เป็นหะดิษที่ได้ทำการตัดสินว่า ซอเฮี๊ยะหฺ ไว้หลายคนจากบรรดานักวิชาการหะดิษ " ดู หนังสือ อัลบัดรุลมุนีร ของท่านอิบนุ อัลมุลักกิน เล่ม 3 หน้า 622
และอบูญะอฺฟัรคนนี้ได้รายงานจาก อัลเราะบีอฺ บิน อะนัส จากอะนัส ท่านกล่าวว่า
مازال النبي صلى الله عليه وسلم يقنت حتى فارق الدنيا
?ท่านนบีศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัมยังคงอ่านกุนูตจนกระทั่งท่านจากโลกนี้ไป? บันทึกโดยอะหมัด (3/162) และท่านอื่นๆ
หะดีษบทนี้ก็เป็นหะดีษที่มุนกัร (ไม่ถูกยอมรับ) เช่นกัน
อบูบะกัร อัลอัษร็อม (ศิษย์เอกคนหนึ่งของอิมามอะหมัด เสียชีวิตหลังจากปี ฮ.ศ. 260) กล่าวว่า ?มันเป็นหะดีษที่เฎาะอีฟ ค้านกับหะดีษ (เศาะหีหฺ) อื่นๆ ? ท่านจะบ่งชี้ว่า สิ่งที่อบูญะอฺฟัร อัลรอซีย์รายงานเพียงคนเดียว (หมายถึงแปลกแยกจากนักรายงานที่น่าเชื่อถือท่านอื่นๆ) ไม่สามารถนำมาเป็นหุจญะฮฺได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อค้านกับบรรดานักรายงานที่น่าเชื่อถือท่านอื่นๆ? (ฟัตหุลบารีย์ 9/189-191)
รายงานท่านอะนัส บิน มาลิก เขากล่าวว่า
ما زال رسول الله صلى الله عليه وسلم يقنت في الفجر حتى فارق الدنيا
ความว่า" ท่านร่อซูลุลเลาะฮฺ(ซ.ล.)ยังคงอ่านกุนูตในละหมาดซุบหฺจนกระทั้งท่านได้จากโลกนี้ไป"
รายงานหะดิษนี้ โดยอิมามอะหฺมัด ไว้ในมุสนัด เล่ม 3 หน้า 162 ดู หนังสือ อัลฟัตหฺ อัรร๊อบบานีย์ เล่ม 3 หน้า 302 , และได้รายงานโดยท่าน อัลบัรซฺาซ โดยที่ อัลหาฟิซฺ อัลฮัยษะมีย์ ได้กล่าวไว้ในหนังสือ มัจญฺมะอฺ อัซซะวาอิด เล่ม 2 หน้า 139 ว่า บรรดานักรายงานหะดิษนี้ เชื่อถือได้ ,และท่านอัลบัยฮะกีย์ ได้รายงานไว้ในหนังสือ อัสสุนัน อัลก๊อบรอ ของท่าน เล่ม 2 หน้า 102 และทำการถ่ายทอดการซอเฮี๊ยะหฺของท่านอัลหากิม และท่านอัลบัยฮะกีย์ก็ยอมรับในการยืนยันถึงความซอเฮี๊ยะห์ ,และท่านอัรดารุกุตนีย์ ได้รายงานไว้ใน หนังสือสุนัน ของท่าน เล่ม 2 หน้า 39 ,และท่านอับดุล อัรร๊อซซาก ได้รายงานในหนังสือ อัลมุซันนัฟ ของท่าน เล่ม 3 หน้า 110 ,และอิบนุ อบี ชัยบะฮฺ กล่าวไว้ใน หนังสือ อัลมุซันนัฟ เล่ม 2 หน้า 312 ,และท่านอัลบุฆอวีย์ ได้รายงานในหนังสือ ชัรหฺ อัสสุนนะฮฺ เล่มที่ 3 หน้า 124 ,ท่านอิมาม อันนะวาวีย์ (ร.ฏ.) ได้กล่าวไว้ ใน หนังสือ อัลมัจญฺมั๊วะ ว่า หะดิษนี้ เป็นหะดิษที่ซอเฮี๊ยะหฺ ซึ่งได้รายงานโดยกลุ่มหนึ่งจากนักหะดิษ และพวกเขาถือว่าเป็นหะดิษซอเฮี๊ยะหฺ และส่วนหนึ่งจากผู้ระบุถึงความซอเฮี๊ยะหฺของหะดิษนี้นั้น อาธิเช่น อัลหาฟิซฺ อบู อับดิลลาฮฺ มุหัมมัด บิน อลี อัลบัลคีย์ ,ท่านอัลหากิม ,ท่านอัลบัยฮะกีย์ และได้รายงานโดยท่าน อัดดารุกุตนีย์ จากหนทางต่างๆ ด้วยบรรดาสายรายงานที่ซอเฮี๊ยะหฺ " ดู อัลมัจญฺมั๊วะ เล่ม 3 หน้า 504
วัลลอฮุอะลัม
والسلام