بسم الله الرحمن الرحيم
บทนำเป็นที่ทราบกันดีว่า ปัจจุบันวิกฤตทางด้านจิตวิญญาณอันมีทิฐิที่กำลังพัดโหมกระหน่ำความรู้สึกของมนุษย์
ได้เป็นปัจจัยทำให้จิตสามัญสำนึก มีการเน้นถึงเรื่อง จิตแพทย์ จิตวิทยา การบำบัดจิตใจ และเป็นปัจจัยเสริมให้มนุษย์หันไปสนใจวิถีทางใหม่ๆ ในการเผชิญกับสิ่งที่กำลังเกิดขึ้นในปัจจุบัน
เมื่อเราพิจารณาถึงประวัติศาสตร์ประชาชาติอิสลาม เราจะพบว่า การบำบัดจิตใจ ขัดเกลาจิตวิญญาณ และการทำให้จิตใจมีความผูกพันอยู่กับอัลเลาะฮ์(ซ.บ.) ได้เป็นผลงานที่มีความสำคัญอย่างยิ่ง ที่มาจากความคิดของบรรดาปวงปราชญ์ของโลกอิสลาม ที่ได้มาจากอัลกุรอานและซุนนะฮ์ จึงไม่เป็นที่สงสัยว่า สิ่งดังกล่าวนี้เป็นเป้าหมายของชาริอะฮ์ที่มีความสุนทรียภาพในตัวของมัน
สิ่งที่กระผมจะนำเสนอแก่ท่านผู้อ่านที่เคารพนี้ คือหนังสือ อัล- ฮิกัม ของท่าน ปรมาจารย์ อิมาม อิบนุ อะฏออิลและฮ์ อัลอิสกันดะรีย์ (ร่อฏิยัลลอฮุอันฮ์) ปราชญ์ผู้เรื่องนาม และมีความโดดเด่นในศาสตร์ตะเซาวุฟ หนังสือ อัล- ฮิกัม เป็นตำราเล่มหนึ่งที่บรรดานักปราชญ์ของ อัล- อัซฮัร ได้ทำการพื้นฟู อธิบาย และทำการสอนจวบจนถึงปัจจุบัน
ประวัติย่อของท่านอิมาม อิบนุ อะฏออิลและฮ์ ท่านมีนามว่า อะหฺมัด บิน มุฮัมมัด บิน อับดุลกะรีม บิน อะฏออิลและฮ์ ท่านได้รับฉายาว่า ตาญุดดีน (มุงกฎแห่งศาสนา) ท่านเกิดที่เมือง อิสกันดะรีย์ (ซึ่งเป็นจังหวัดอะเล็กซานเดรียของประเทศอียิปต์ปัจจุบัน) อยู่มัซฮับมาลิกีย์ อากิดะฮ์สะลัฟ อัลอะชาอิเราะฮ์ ตะเซาวุฟสาย อัชชาซิลีย์
เริ่มแรกท่านอิบนุอะฏออิลและฮ์ เป็นผู้หนึ่งที่ได้ทำการคัดค้านและปฏิเสธกลุ่มซูฟีย์อย่างรุนแรง เหมือนกับปู่ของท่าน ส่วนหนึ่งจากกลุ่มซูฟีย์ที่ท่านอิบนุอะฏออิลและฮ์ได้ให้การคัดค้าน ก็คือ อะบุลอับบาส อัลมุซีย์ ที่เป็นอาจารย์ของท่านเอง อีกทั้งยังเป็นปราชญ์นักตะเซาวุฟผู้เรื่องนามในอะเล็กซานเดรียแห่งยุคสมัยนั้น การคัดค้านดังกล่าว ทำให้ท่านเกิดความกังวลและมีความไม่สบายใจมากขึ้นทุกๆ วัน เพราะเกรงว่าท่านจะคัดค้านอาจารย์โดยอธรรม เมื่อเป็นเช่นนี้ ท่านจึงต้องไปพบอาจารย์ของท่าน เพื่อขอคำอธิบายและความกระจ่างชัดในกรณีที่ท่านกำลังคัดค้านอยู่ว่ามีความถูกต้องมากน้อยเพียงใด? แต่หลังจากได้พบพูดคุยกับอาจารย์ของท่านแล้ว ท่านอิบนุอะฏออิลและฮ์จึงต้องยอมสยบและน้อมรับความประเสริฐและวิชาความรู้ของอาจารย์ จากนั้น ท่านจึงยึดอาจารย์ของท่านมาเป็นแบบอย่าง เป็นผู้คอยชี้นำ ขัดเกลาจิตวิญญาณ และท่านได้ฝากเป็นศิษย์ถึง 12 ปี
หลังจากอาจารย์ของท่านได้เสียชีวิต(ปี 686 ฮ.ศ.) ท่านอิบนุอะฏออิลและฮ์ ได้รับสืบทอดวิทยาการต่างๆ จากอาจารย์ของท่าน และก่อนที่อาจารย์จะเสียชีวิต ท่านอิบนุอะฏออิลและฮ์ได้ทำการสอนวิชาฟิกห์ที่เมืองอะเล็กซานเดรียอยู่ก่อนแล้ว หลังจากนั้น ท่านก็เดินทางมายังไคโร พร้อมทั้งทำการสอนที่ อัล- อัซฮัร และปักหลักอาศัยของที่นั่น ท่านมีบรรดาสานุศิษย์มากมาย เช่น ท่านอิมามตะกียุดดีน อัสศุบกีย์ , ท่านอิมามตาญุดดีน อัสศุบกีย์ , ท่านอิมามอัลก่อรอฟีย์ , และท่านอื่นๆ ดังนั้น บรรดาสานุศิษย์ของท่านนั้น จึงอยู่ในระดับนักปราชญ์อาวุโส ท่านอิมามอัสซะยูฏีย์ กล่าวว่า แนวทางตะเซาวุฟของท่านอิบนุอะฏออิลและฮ์นั้น ไม่ได้ออกจากนแนวทางของอัลกุรอานและซุนนะฮ์เลย
วันเดือนปีเกิดของท่านอิบนุอะฏออิลและฮ์ ไม่ได้ถูกระบุไว้อย่างชัดเจน แต่ท่านเสียชีวิตในวันที่ 13 ญะมาดิลอาคิร ฮ.ศ. 709
หนังสือฮิกัม อิบนุอะฏออิลและฮ์คำว่า "อัล- ฮิกัม" เป็นพหูพจน์จากคำว่า "อัลฮิกมะฮ์" ซึ่งหมายถึง "วิทยปัญญา หรือ องค์ความรู้ที่ทรงคุณประโยชน์อันมากมาย" ท่านฮาญีย์ ค่อลิฟะฮ์ ได้กล่าวไว้ในหนังสือ กัชฟุ อัซซุนูน ว่า "หนังสือ อัล- ฮิกัม เป็นหนังสือที่รวมไว้ซึ่งบรรดาวิทยปัญญาหรือองค์ความรู้อันลึกซึ้ง ที่ถูกร้อยเรียงมาจากถ้อยคำของนักปราชญ์ตะเซาวุฟ(ซูฟีย์) ในขณะที่ท่านอิบนุอะฏออิลและฮ์ได้ประพันธ์เสร็จ ท่านก็ได้นำเสนอแก่อาจารย์ คือ ท่านอบุลอับบาส อัลมุรซีย์ ซึ่งอาจารย์ของท่านได้ทำการพิจารณาและกล่าวว่า "โอ้ ลูกเอ๋ย ในแผ่นกระดาษนี้ เธอได้นำมาซึ่งจุดมุ่งหมายของหนังสืออัลเอี๊ยะหฺยาอ์(หมายถึง หนังสือเอี๊ยะหฺยาอฺ อุลูมิดดีน ของท่านอิมาม อัลฆ่อซาลีย์) หรือมากกว่านั้น"
ท่านชัยค์ อัชชุรบูนีย์กล่าวว่า จำนวนของฮิกัมอิบนุอะฏออิลและฮ์นี้ มีถึง 264 ฮิกมะฮ์ ด้วยกัน เพราะฉะนั้น หนังสืออัล- ฮิกัมจึงมีถ้อยคำที่มีความสำคัญในการบำบัดและขัดเกลาจิตใจ จนกระทั่งมีนักปราชญ์บางท่านกล่าวว่า "หากแม้นอนุญาตให้ละหมาดด้วย(การอ่าน)สิ่งหนึ่งที่ไม่ใช่อัลกุรอาน แน่นอน ก็อนุญาตให้ละหมาดโดย(อ่าน)ฮิกัม อิบนุ อะฏออิลและฮ์ได้"
หนังสือ ฮิกัม อิบนุ อะฏออิลและฮ์ นี้ มีการเรียบเรียงที่แตกต่างกัน ซึ่งปกติจะมีการเรียบเรียงตามที่ท่านอิบนุอะฏออิลและฮ์ได้กล่าวเอาไว้ แต่ท่าน ปรมาจารย์ อิมาม อัลมุตตะกีย์ อัลฮินดีย์ เจ้าของหนังสือ "กันซุ อัลอุมมาล" ได้ทำการเรียบเรียงเป็นบทเอาไว้ ดังนั้น ผมจึงยึดการนำเสนอโดยเรียบเรียงเป็นบทตามแนวทางของท่าน อิมาม อัลมุตตะกีย์ อัลฮินดีย์ เพื่อเป็นการสะดวกแก่ท่านผู้อ่านในการเข้าใจเนื้อเรื่องของฮิกัมนั้นๆ อินชาอัลเลาะฮ์
ด้วยสลามและอุดาอ์
นักศึกษาอะฮ์ลิสซุนนะฮ์วัลญะมาอะฮ์
