แก่นแท้การเจริญรอยตามท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม
โดย... อบูมุฮัมมัด อัลอัซฮะรีย์
ท่านอิมามอิบนุอะฏออิลลาฮ์ ร่อฏิยัลลอฮุอันฮุได้กล่าวความว่า
وَلاَ يَدْخُلُ عَلَيْكَ الإِهْمَالُ إِلَّا بِإِهْمَالِكَ عَنْ مُتَابَعَةِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَلاَ تُحَصَّلُ لَكَ الرِّفْعَةُ عِنْدَ اللهِ تَعَالَى إِلَّا بِمُتَابَعَةِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَالْمُتَابَعَةُ لَهُ عَلَيْهِ الصَّلاَةُ وَالسَّلاَمُ عَلىَ قِسْمَيْنِ : جَلِيَّةٍ ، وَخَفِيَّةٍ
การละเลยจะไม่เกิดขึ้นกับท่าน เว้นแต่เมื่อท่านมีความละเลยในการเจริญรอยตามท่าน นบีศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม และฐานะอันมีเกียรติ ณ ที่อัลลอฮ์ตะอาลา จะไม่เกิดขึ้นแก่ท่าน นอกจากด้วยการเจริญรอยตามท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม ดังนั้นการเจริญรอยตามท่าน นบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัมมี 2 ประเภท คือการตามที่แสดงออกทางภายนอกอย่างชัดเจน และการเจริญรอยตามที่ซ่อนเร้นอยู่ภายในจิตใจ
فَالْجَلِيَّةُ : كَالصَّلاَةِ وَالصِّيَامِ وَالزَّكَاةِ وَالْحَجِّ وَالْجِهَادِ وَغَيْرِ ذَلِكَ . وَالْخَفِيَّةُ : أَنْ تَعْتَقِدَ الْجَمْعَ فِيْ صَلاَتِكَ وَالتَّدَبُّرَ فِيْ قِرَاءَتِكَ ، فَإِذَا فَعَلْتَ الطَّاعَةَ كَالصَّلاَةِ وَالْقِرَاءَةِ وَلَمْ تَجِدْ فِيْهَا جَمْعاً وَلاَ تَدَبُّراً فَاعْلَمْ أَنَّ بِكَ مَرَضاً بَاطِناً مِنْ كِبْرٍ أَوْ عُجْبٍ أَوْ غَيْرِ ذَلِكَ ، قَالَ تَعَالَى " سَأَصْرِفُ عَنْ آَيَاتِيَ الَّذِينَ يَتَكَبَّرُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ"
การเจริญรอยตามที่แสดงออกทางภายนอกอย่างชัดเจน ก็คือเช่นการละหมาด, การถือศีลอ, การออกซะกาต, การทำฮัจญฺ, การญิฮาด, และอื่น ๆ
การเจริญรอยตามที่ซ่อนเร้นภายในจิตใจ คือตาใจของท่านทำการยึดมั่นในการประจักษ์เห็นอัลลอฮ์ตะอาลาเพียงผู้เดียวในการทำละหมาดของท่าน และทำการใคร่ครวญในการอ่านอัลกุรอาน ดังนั้นเมื่อท่านได้ทำการฏออัต เช่น การละหมาดและการอ่านอัลกุรอาน และท่านไม่พบว่าตาใจเห็นอัลลอฮ์เพียงองค์เดียวและไม่พบว่ามีการใคร่ครวญในการอ่านอัลกุรอาน ท่านจงโปรดรู้เถิดว่า แท้จริงท่านมีโรคเจ็บป่วยภายใน ที่มาจากความยโสหรือความลำพองหรืออื่นๆ อัลลอฮ์ตะอาลาทรงตรัสความว่า
سَأَصْرِفُ عَنْ آَيَاتِيَ الَّذِينَ يَتَكَبَّرُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ
“ข้าจะประทับ (บรรดาหัวใจ)ไม่ให้เข้าใจบรรดาโองการของข้า ซึ่งบรรดาผู้ยะโสในแผ่นดินโดยไม่บังควร” [อัลอะร๊อฟ: 146]
فَيَكُوْنُ مِثَالُكَ كَالْمَحْمُوْمِ الَّذِيْ يَجِدُ فِيْ فَمِهِ السُكْرَ مُرًّا . فَالْمَعْصِيَّةُ مَعَ الذُّلِّ وَالإِفْتِقَارِ خَيْرٌ مِنَ الطَّاعَةِ مَعَ الْعِزِّ وَالإِسْتِكْبَارِ .
ดังนั้นอุปมาดังตัวของท่าน เหมือนกับคนป่วยที่ในปากของเขามีน้ำตาล แต่เขาพบว่ามันมีรสขม เพราะฉะนั้นการฝ่าฝืนที่อยู่พร้อมกับความ(มีสึกนึก)รู้สึกว่าตนเองต่ำต้อยย่อมดีกว่าการฏออัตที่อยู่พร้อมกับความรู้สึกว่าตนเองดีกว่าคนอื่นและอวดลำพอง
قَالَ اللهُ تَعَالَى حِكَايَةً عَنْ اِبْرَاهِيْمَ الْخَلِيْلِ " فَمَنْ تَبِعَنِيْ فَإِنَّهُ مِنِّيْ " فَمَفْهُوْمُ هَذَا أَنَّ مَنْ لَمْ يَتْبِعُهُ لَيْسَ مِنْهُ وَقَالَ تَعَالَى حِكَايَةً عَنْ نُوْحٍ " قَالَ يَا نُوحُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صَالِحٍ" فَالْمُتَابَعَةُ تَجْعَلُ التَّابِعَ كَأَنَّهُ جُزْءٌ مِنَ الْمُتْبُوْعِ وَإِنْ كَانَ أَجْنَبِيًّا كَسَلْمَانَ الْفَارِسِيِّ رَضِىَ اللهُ عَنْهُ لِقَوْلِ رَسُوْلِ اللهِ صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : سَلْمَانُ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ . وَمَعْلُوْمٌ أَنَّ سَلْمَانَ مِنْ أَهْلِ فَارِسٍ وَلَكِنْ بِالْمُتَابَعَةِ قَالَ عَنْهُ رَسُوْلُ اللهِ تَعْلِيْماً فَكَمَا أَنَّ الْمُتَابَعَةَ تُثْبِتُ الإِتِّصَالَ كَذَلِكَ عَدَمُهَا يُثْبِتُ الإِنْفِصَالَ
อัลลอฮ์ตะอาลาทรงตรัสถ่ายทอดคำพูดของนบีอิบรอฮีม อะลัยฮิสลาม ว่า
فَمَنْ تَبِعَنِيْ فَإِنَّهُ مِنِّيْ
“(โอ้พระเจ้าของข้า) ผู้ใดที่ปฏิบัติตามฉัน แท้จริงเขาเป็นพวกของฉัน” [อิบรอฮีม: 36]
ความเข้าใจจากคำกล่าวนี้ คือผู้ใดที่ไม่เจริญรอยตามนบีอิบรอฮีม เขาย่อมมิใช่ส่วนหนึ่งจากพวกของท่าน และอัลลอฮ์ตะอาลาก็ทรงตรัสแก่นบีนั๊วะห์ อะลัยฮิสลาม ว่า
قَالَ يَا نُوحُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صَالِحٍ
“พระองค์ทรงตรัสว่า โอ้นั๊วห์เอ๋ย แท้จริงเขามิได้เป็นคนหนึ่งในครอบครัวของเจ้า แท้จริงการกระทำของเขาไม่ดี” [ฮูด: 46]
ดังนั้นการเจริญรอยตาม ทำให้ผู้เจริญรอยตามนั้นเสมือนเป็นส่วนหนึ่งของผู้ที่ถูกเจริญรอยตาม หากแม้ว่าผู้เจริญรอยตามนั้นเป็นคนที่ไม่ได้อยู่ในครอบครัวเดียวกัน เช่น ซัลมาน อัลฟาริซีย์ ร่อฏิยัลลอฮุอันฮุ เพราะท่านร่อซูลุลลอฮ์ ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม ได้กล่าวว่า
سَلْمَانُ مِنَّا أَهْلَ اَلْبَيْتِ
“ซัลมานเป็นส่วนหนึ่งของเรา จากครอบครัวของเรา”(1)
เป็นที่ทราบดีว่า ท่านซัลมานเป็นชาวเปอร์เซีย แต่ท่านซัลมานเจริญรอยตามท่านนบีศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม ท่านนบีจึงได้กล่าวกับท่านซัลมานเช่นนั้นเพื่อจะสอนว่า การเจริญรอยตามนบี(ทั้งสองประเภท)นั้นทำให้เกิดการเชื่อมสัมพันธ์กับอัลลอฮ์และมีความใกล้ชิดกับท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม และในทางกลับกันการไม่เจริญรอยตามจะทำให้ห่างไกลจากอัลลอฮ์และท่านนบีศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม”(2)
การอธิบายหลักการตามซุนนะฮ์ของท่านนบีศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม ของท่านอิบนุอะฏออิลลาฮ์นั้นมีความชัดเจน และเป็นการบอกให้เราทราบว่า ผู้ที่ตามซุนนะฮ์นบีศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัมอย่างสมบูรณ์นั้นไม่ใช่เรื่องง่าย เช่น เราละหมาดทั้งฟัรดูและสุนัต โดยหัวใจไม่ประจักษ์เห็นอัลเลาะฮ์ หมายถึง หัวใจไม่นึกอัลเลาะฮ์พร้อมกับไม่รู้สึกเกรงขามต่อพระองค์ในละหมาด
ดังนั้นถ้าหากภายนอกเราแสดงออกถึงการปฏิบัติอิบาดะฮ์ตามสิ่งที่ท่านนบีศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม สั่งใช้ แล้วอ้างว่าตนเองเป็นผู้ตามซุนนะฮ์นบีศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม โดยหัวใจไม่รู้สึกผูกพันกับอัลเลาะฮ์และเกรงขามต่อพระองค์ในขณะละหมาด ไม่รู้สึกมีความสุขและลืมอัลเลาะฮ์ในละหมาด แต่กลับรู้สึกว่าตนเองทำอิบาดะฮ์ดีกว่าคนอื่น ก็อย่าเพิ่งไปอ้างตนเองเลยว่า ฉันตามซุนนะฮ์นบีศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัมอย่างแท้จริง
วัลลอฮุอะลัม
-------------------
1.รายงานโดยท่านอัลหากิม ในหนังสืออัลมุสตัดร็อก เล่ม 3 หน้า 196. ท่านอัลอัจญฺลูนีย์กล่าวว่า สายรายงานฮะดีษนี้ฏ่ออีฟ, ดู กัชฟุลค่อฟาอฺ, เล่ม 1 หน้า 460.
2.อิบนุ อะฏออิลลาฮ์, ตาญุลอุรูช, หน้า 149.Credit:
แก่นแท้การเจริญรอยตามท่านนบี 
