ผมขอกล่าวแบบสรุปๆคับ
มุตะชาบิฮาต .ตามหลัก ภาษา คือ สิ่งหนึ่งมันคล้ายกับอีกสิ่งหนึ่ง
ตามหลัก ศาสนา.ท่าน อิบนุ มันซูร กล่าวว่าคือ สิ่งหนึ่งที่ไม่มีใครรู้ความหมายของมันนอกจาก อัลลอฮ์ เท่านั้น ส่วน ท่าน อิบนุ ซัมอานีย์ กล่าวว่า คือ การปกปิด หรือซ้อนเร้นที่ดีที่สุดหรือสวยที่สุด และเป็นที่ถูกเลือกตามทางอัสซุนนะห์ ( บะห์รุล มุหีฏ)1/450/451
และมันมีคำหนึ่งที่คล้ายกันคือ ( المحكم)
المحكم ตามหลัก ภาษา คือ สิ่งที่ไม่ได้ถูกยกเลิก หรือ คือสิ่งหนึ่งที่ผู้ฟังไม่ต้องการไปยังการตีความขยายความเพื่ออภิบายสิ่งนั้น
ตามหลัก ศาสนา คือ มีเห็นต่างกัน และที่ถูกต้อง เหมือนกับสิ่งท่าน มันซูร ได้กล่าวเอาไว้ คือ สิ่งที่สามารถจะรับรู้เป้าหมายมันได้ตามภายนอก หรือมีกลักฐานมาบ่งชี้
ฮุก่มโดยรวม เกี่ยวกับมุตะชาบิฮาต
บรรดาอุลามาอ์เห็นต่างกัน ว่า จำเป็นต้องอีหม่านและไม่ต้องตีความแต่อย่างใด หรือให้ปฏิบัติตามที่ได้ตีความเอาไว้ ?
ท่าน ซัรกะซีย์ กล่าวว่า คำ المحكمของกุรอ่านให้ปฏิบัติตามได้เลย ส่วน متشابهةจำเป็นต้องศรัธทาและไม่ต้องตีความแต่อย่างใดหากไม่มีหลักฐานที่ชักเจนมาบ่งชี้
ส่วน ท่าน อบู อิสฮาก กล่าวว่า การเห็นต่างกันของบรรดาอุลามาอ์นี้ไม่ได้เกี่ยวข้องอะไรกับฮุก่มต่างๆของศาสนาเพราะไม่มีสิ่งอื่นใดเกี่ยวกับเรื่องนี้นอกจากแค่รู้ถึงความกระจ่างเท่านั้น (บะห์รุล มุหีฏ)1/452/453
วัลลอฮุ อะลัม
