อาดิษ มีกี่แบบ อะไรบ้าง

[bawvespa]

Tweet

  พี่น้องที่รักของอัลเลาะห์ทั้งหลาย ผมอยากทราบว่าอาดิษมีทั้งหมดกี่แบบ มีอาดิษอะไรบ้าง และมีความสำคัญอย่างไร ใครมีความรู้ช่วยชี้ทางนำแก่บ่าวของอัลเลาะห์คนนี้ ด้วยเถิด วัสลาม

[ฮุ้นปวยเอี๊ยง]

แตกมาเกือบร้อยได้มั้งครับบัง...แต่ฮุก่มเวียนกัน ใน ดออิฟ ฮะซัน ซอเฮียะห์ และการนำไปเป็นหลักฐานในข้อปลีกย่อยต่างย่อมต่างกัน เช่น ฮะดิษเมากูฟ อีหม่ามมาลิกอีหม่ามอะห์หมัดและบางส่วนของฮานาฟีย์ นำไปใช้ในหลักฐานเป็นหุก่มศาสนาได้ ส่วนอีกบางส่วนของฮานาฟีย์และชาฟีอีย์ ไม่นำมาเป็นหุก่ม ด้วยกับเหตผล...และส่วนฮะดิษที่ย่อยมาเป็นประเภทอื่นๆอีก ก็สำคัญเช่นกันในการยึดหุก่มหนึ่งหุก่มใดของมัซฮับ

[ฮุ้นปวยเอี๊ยง]

อิบนุศอละห์ได้กล่าวถึงฮาดิษดออีฟว่ามันน่าจะอยู่ไม่เกิน 42 รูปแบบ คิดจากความบกพร่องนักรายงานทางหลักวิชาฮะดิษ ท่านอีหม่าม ซายูตีย์ได้ทำการกำหนดมันโดยแบ่งตามความเลวร้าย เป็น 8  موضوع,متروك,منكر,مقلوب,شاذ,معل,مدرج,مضطرب คิดจากความบกพร่องทางสายรายงาน แบ่งออกอีก المعلق,المنقطع,المعضل,المرسل,المدلس ส่วนรายละเอียดฮาดิษที่แตกออกมานั้นควรถามบัง Muftee ครับ เพราะท่านเก่งในวิชานี้

[Muftee]

อิบนุศอละห์ได้กล่าวถึงฮาดิษดออีฟว่ามันน่าจะอยู่ไม่เกิน 42 รูปแบบ คิดจากความบกพร่องนักรายงานทางหลักวิชาฮะดิษ ท่านอีหม่าม ซายูตีย์ได้ทำการกำหนดมันโดยแบ่งตามความเลวร้าย เป็น 8  موضوع,متروك,منكر,مقلوب,شاذ,معل,مدرج,مضطرب คิดจากความบกพร่องทางสายรายงาน แบ่งออกอีก المعلق,المنقطع,المعضل,المرسل,المدلس ส่วนรายละเอียดฮาดิษที่แตกออกมานั้นควรถามบัง Muftee ครับ เพราะท่านเก่งในวิชานี้

อามีนๆๆ อัลฮัมดุลิลละฮฺ ครับ  ขออัลลอฮฺ ตะอาลา ทรงรับดุอาของคุณ Innocence แก่ผมด้วยเทอญ  และขอให้เพิ่มพูนแก่คุณ Innocence มากยิ่งกว่าครับ แต่ตอนนี้ทราบมาว่าคุณ Innocence กำลังศึกษาศาสตร์หะดีษ แขนงนี้อย่างแข็งขัน  จึงอยากให้นำเกร็ดความรู้เล็กๆ น้อยๆ มาเผยแพร่ให่แก่พี่น้องบ้างก็จะเป็นการดียิ่งครับ ญะซากัลลอฮุ ค็อยรอน

[bawvespa]

สลาม ข้อมูลทั้งหมดนี้ ขอให้อัลเลาะห์ตอบแทนแก่บังด้วยเถิด และมีเพิ่มเติมอีกไหมครับ

[Andalus]

ความสาคัญของวิชาความรู้เกี่ยวกับหะดีษ จากความหมายของความรู้เกี่ยวกับหะดีษทั้งด้านการรายงานและด้านกฏเกณฑ์ที่ได้กล่าวมาข้างต้นนั้น สามารถเข้าใจถึงความสาคัญของวิชาความรู้เกี่ยวกับหะดีษได้ว่า วิชาการดังกล่าวบอกให้ทราบได้ว่าหะดีษใดเป็นหะดีษที่บริสุทธิ์ ถูกต้อง ไม่มีข้อบกพร่อง และหะดีษใดมีข้อบกพร่องที่มีผลต่อการยอมรับ ซึ่งความบกพร่องดังกล่าวอาจเกิดขึ้นได้ทั้งในสายรายงานและตัวบทหะดีษ
นอกจากนี้วิชาความรู้เกี่ยวกับอัลหะดีษดังกล่าวยังทาให้สามารถจาแนกหะดีษที่อ่อน ออกจากหะดีษที่ศ่อเฮี๊ยะห์ และสามารถจาแนกหะดีษเมากู๊ฟ (อ้างอิงถึงศ่อฮาบะฮฺ) ออกจากหะดีษมัรฟั๊วะ (อ้างอิงถึงท่านนบี) และที่สาคัญอย่างยิ่งอีกประการหนึ่งคือการนาเอาสิ่งที่อยู่ในตัวบทหะดีษมาเป็นข้อตัดสินการปฏิบัติ และนามาเป็นแนวทางในการปฏิบัติซึ่งเป็นเป้าหมายหลักที่สาคัญซึ่งท่านนบีถูกแต่งตั้งเป็นแบบอย่างแก่มวลมนุษยชาติ

การจาแนกหะดีษออกเป็นประเภทต่างๆ การจาแนกหะดีษ โดยพิจารณาสภาพของผู้รายงาน และสายรายงาน สามารถจาแนกออกเป็นหะดีษที่ถูกยอมรับ(นามาใช้เป็นหลักฐานได้) และหะดีษที่ถูกปฏิเสธ(ไม่อนุญาติให้นามาเป็นหลักฐาน) แบ่งออกเป็น หะดีษศ่อเฮี๊ยะห์ หะซัน และฏออี๊ฟ

1. หะดีษที่ถูกยอมรับ คือหะดีษที่อนุมัติให้ใช้เป็นหลักฐาน และนาเอาสิ่งที่ถูกกล่าวไว้ในหะดีษนั้นมาปฏิบัติ

2. หะดีษที่ถูกปฏิเสธ คือหะดีษที่ฏออี๊ฟ(อ่อน) ไม่ว่าสาเหตุที่ฏออี๊ฟจะมาจากตัวบทหะดีษ สายรายงาน หรือตัวผู้รายงานก็ตาม

หะดีษที่ถูกยอมรับ(นามาใช้เป็นหลักฐานได้)จำแนกออกเป็น 2 ประเภทคืออัลหะดีษ อัศศ่อเฮี๊ยะห์ และอัลหะดีษอัลหะซัน

1. อัลหะดีษอัศศ่อเฮี๊ยะห์ สาหรับอัลหะดีษอัศศ่อเฮี๊ยะห์ แบ่งออกเป็น 2 ประเภทคือ
1.1 อัศศ่อเฮี๊ยะห์ ลี่ซาตี้ฮี คือหะดีษที่มีสายรายงานติดต่อกัน ตั้งแต่ต้นสายรายงาน จนสิ้นสุดสายรายงาน ด้วยผู้รายงานที่มีคุณลักษณะเชื่อถือได้และมีความจาดีเลิศ โดยที่หะดีษนั้นไม่มีข้อบกพร่องและไม่ขัดแย้งกับหะดีษที่มีผู้รายงานที่มีความจาดีกว่า อธิบายคานิยาม จากคานิยามสามารถกล่าวได้ว่าหะดีษศ่อเฮี๊ยะห์มีเงื่อนไข 5 ประการ หากขาดประการหนึ่งประการใดไปจะไม่ถือว่าเป็นหะดีษศ่อเฮี๊ยะห์ ซึ่งเงื่อนไข 5 ประการดังกล่าวคือ
1) "สายรายงานติดต่อกัน" หมายความว่าผู้รายงานทุก ๆ คนที่ถูกกล่าวถึงในสายรายงานจะต้องเคยพบเจอกับเชค(อาจารย์)ของเขา และได้ยินได้ฟังหะดีษนั้น ๆ มาจริง ตั้งแต่ต้นสายรายงาน(ผู้บันทึกและรวบรวมหะดีษ) จนถึงปลายสายรายงาน (ศ่อฮาบะฮฺ) หากสายรายงานไม่ติดต่อกันไม่ว่าช่วงต้นสายรายงาน กลางสายรายงานหรือปลายสายรายงานก็ตาม และไม่ว่าจะคนรายงานที่ขาดหายไปคนเดียวหรือมากกว่าหนึ่งคน หะดีษนั้นคือ หะดีษฏออี๊ฟ

2) "ผู้รายงานมีคุณลักษณะที่เชื่อถือได้" หมายถึงผู้รายงานต้องมีคุณลักษณะดังต่อไปนี้
 2.1 เป็นมุสลิมทั้งในขณะที่รับหะดีษและถ่ายทอดหะดีษให้ผู้อื่น
 2.2 มีสติสัมปชัญญะ
 2.3 บรรลุศาสนภาวะ
 2.4 มีคุณธรรม ไม่เคยทาความผิดสถานหนัก(บาปใหญ่) หรือทาความผิดสถานเบา(บาปเล็ก) จนเป็นความเคยชิน ดังนั้นผู้ที่มีลักษณะเป็นบุคคลที่โป้ปดมดเท็จหรือเพียงต้องสงสัยว่าเป็นผู้ที่โกหก ผู้ที่เคยกระทาความผิดสถานหนัก ผู้ที่ไม่ละทิ้งความผิดสถานเบา ผู้ที่อุตริพิธีกรรมทางศาสนาไม่ว่าจะเป็นด้านหลักการศรัทธา หรือการปฏิบัติ เช่นผู้ที่มีแนวความคิดฝักใฝ่แนวทางของกลุ่มชีอะฮฺ หรือกลุ่มค่อวาริญ เป็นต้น ผู้ที่ไม่สามารถสืบค้นบรรพบุรุษและเชื้อสายตระกูลของเขาได้

 3) "มีความจาดีเลิศ" การถ่ายทอดและการจดจาหะดีษมี 2 วิธีคือ
 3.1 การถ่ายทอดหะดีษโดยใช้วิธีท่องจาหมายถึงเมื่อผู้รายงาน หะดีษได้รับหะดีษมาจากเชค(อาจารย์)ของเขา หลังจากนั้นก็ใช้วิธีท่องจาจนขึ้นใจ และสามารถที่จะถ่ายทอดหะดีษออกมาได้ทุกเวลาที่มีผู้ต้องการ
3.2 การถ่ายทอดหะดีษโดยใช้วิธีจดบันทึก หมายถึงเมื่อผู้รายงานหะดีษได้รับหะดีษมาจากเชค(อาจารย์) ของเขา หลังจากนั้นเขาก็จะบันทึกหะดีษนั้นไว้กับสิ่งที่เขาสามารถจะนามาบันทึกได้ในสมัยนั้น เช่นหนังสัตว์ กระดูกสัตว์ หรือก้านอินทผาลัม เป็นต้น หลังจากที่ได้จดบันทึกและเก็บรักษามันไว้อย่างดีโดยไม่มีการเปลี่ยนแปลง ต่อเติมหรือแก้ไขแต่อย่างใด ดังนั้นผู้ที่เผลอเรอ คลุมเครือ สงสัยไม่แน่ใจ รายงานหะดีษผิด ๆ ถูก ๆ รายงานขัดแย้งกับผู้อื่น จึงไม่นับว่าเป็นผู้ที่มีความจาดี

4) "มิใช่หะดีษที่มีข้อบกพร่อง" ซึ่งความบกพร่องนั้นอาจจะปรากฏให้เห็นชัดเจนหรือซ่อนเร้นอยู่ก็ตาม ซึ่งข้อบกพร่องนั้นมีผลต่อการจัดระดับหะดีษ
5) "ไม่ขัดแย้งกับหะดีษที่มีผู้รายงานที่มีความจาดีกว่า" หมายถึง ตัวบทที่รายงานมานั้นจะต้องไม่ขัดแย้งกับตัวบทหะดีษที่มีผู้รายงานที่มีความจาดีกว่าหรือมีผู้รายงานจานวนมากกว่า

1.2 อัศศ่อเฮี๊ยะห์ ลี่ฆอยรี่ฮี คือหะดีษที่มีสายรายงาน ติดต่อกันโดยผู้รายงานที่เชื่อถือได้ แต่ศักยภาพการจดจาหะดีษไม่ถึงขั้นดีเยี่ยม ต้องเป็นหะดีษที่ไม่ขัดแย้งกับหะดีษที่มีผู้รายงานที่มีความเชื่อถือได้มากกว่า และต้องเป็นหะดีษที่ไม่มีข้อบกพร่อง ไม่ว่าข้อบกพร่องนั้นจะปรากฏให้เห็นชัดเจนหรือไม่ก็ตาม แต่ในเวลาเดียวกันมีหะดีษจากสายรายงานอื่นที่อยู่ในระดับเดียวกัน หรือมีความแข็งแรงมากกว่า(ผู้รายงานมีความจาดีกว่า) มาสนับสนุนจึงทาให้หะดีษนั้นถูกยกระดับเป็นศ่อเฮี๊ยะห์ลี่ฆอยรี่ฮี โดยความเป็นจริงแล้วหะดีษศ่อเฮี๊ยะห์ ลี่ฆอยรี่ฮี ก็คือหะดีษหะซัน ลี่ซาตี้ฮี นั่นเอง หากแต่ว่ามีสายรายงานอื่น ๆ ไม่ว่าจะเป็นตัวบทหะดีษเดียวกันหรือหะดีษที่รายงานมาโดยความหมายที่อยู่ในระดับเดียวกันหรือแข็งแรงมากกว่ามาสนับสนุนจึงทาให้หะดีษหะซัน ลี่ซาตี่ฮี ยกระดับเป็นหะดีษศ่อเฮี๊ยะห์ ลี่ฆอยรี่ฮี ดังนั้นหะดีษศ่อเฮี๊ยะห์ ลี่ซาตี้ฮี หมายถึงหะดีษที่ศ่อเฮี๊ยะห์ด้วยตัวของมันเองเมื่อหลักเกณฑ์และเงื่อนไขครบสมบูรณ์ แต่หะดีษศ่อเฮี๊ยะห์ ลี่ฆอยรี่ฮี หมายถึง หะดีษที่ศ่อเฮี๊ยะห์อันเนื่องมาจากปัจจัยหรือบริบทภายนอกที่มาสนับสนุน เพราะหะดีษศ่อเฮี๊ยะห์ ลี่ฆอยรี่ฮีก็คือหะดีษที่มีเงื่อนไขของหะดีษศ่อเฮี๊ยะห์ไม่สมบูรณ์ เพราะมีผู้รายงานในสายรายงานมีระดับความจำอยู่ในเกณฑ์ที่ไม่ถือว่าดีเยี่ยม

[Andalus]

2. อัลหะดีษอัลหะซัน หะดีษหะซันเป็นอีกหะดีษหนึ่งที่จัดอยู่ในประเภทหะดีษที่ถูกยอมรับ ซึ่งหะดีษหะซันก็คือ หะดีษที่มีสถานภาพต่ากว่าหะดีษศ่อเฮี๊ยะห์ลี่ซาตี่ฮี เพราะมีเงื่อนไขบางประการที่ไม่สมบูรณ์ หะดีษหะซันแบ่งออกเป็น 2 ประเภทคือ หะซันลี่ซาตี่ฮี และหะซันลี่ฆอยรี่ฮี

2.1 อัลหะซันลี่ซาตี่ฮี ท่านอิบนิฮาญัรได้ให้ความหมายของหะดีษหะซันลี่ซาตี่ฮีไว้ว่า "คือหะดีษที่ถูกถ่ายทอดโดยผู้รายงานที่เชื่อถือได้ สายรายงานที่ติดต่อกัน ไม่มีข้อบกพร่อง และไม่ขัดแย้งกับหะดีษที่มีผู้รายงานที่เชื่อถือได้มากกว่า มันคือหะดีษศ่อเฮี๊ยะห์ และหากว่ามีผู้รายงานที่มีความจาพอใช้ในสายรายงานนั้น หะดีษนั้นคือหะดีษหะซัน จากคากล่าวของอิบนุ ฮาญัร เราสามารถสรุปคานิยามของหะดีษหะซันลี่ซาตี่ฮีได้ว่า "หมายถึงหะดีษที่มีสายรายงานติดต่อกันโดยผู้รายงานที่มีคุณธรรมเชื่อถือได้ เป็นผู้มีความจาพอใช้ โดยที่หะดีษนั้นไม่มีข้อบกพร่องและไม่ขัดแย้งกับหะดีษที่มีผู้รายงานที่เชื่อถือได้มากกว่าและมีความจำดีกว่า”

ดังนั้น เมื่อพิจารณาคานิยามของหะดีษศ่อเฮี๊ยะห์ลี่ซาตี่ฮีกับหะดีษหะซันลี่ซาตี่ฮี จะพบว่ามีรายละเอียดในคานิยามที่เหมือนกันและสอดคล้องกันซึ่งทั้งสองหะดีษสามารถนามาเป็นหลักฐานและนามาปฏิบัติได้จะต่างกันก็แต่เพียงความจำของผู้รายงาน นั่นก็คือในหะดีษศ่อเฮี๊ยะห์ลี่ซาตี่ฮีมีผู้รายงานที่มีความจำดีกว่าผู้รายงานหะดีษหะซันลี่ซาตี่ฮี

2.2 อัลหะซันลี่ฆอยรี่ฮี
หะดีษหะซันลี่ฆอยรี่ฮี คือ”หะดีษฏออี๊ฟเนื่องจากสาเหตุที่ผู้รายงานมีความจาไม่ดี หรือสาเหตุจากสายรายงานขาดตอน หรือผู้รายงานไม่เป็นที่รู้จัก แต่ในเวลาเดียวกันมีสายรายงานอื่นๆ ที่มีระดับเท่ากันหรือแข็งแรงกว่า รายงานมาตรงกันหรืออาจมีหะดีษอื่น ๆ ที่มีความหมายสอดคล้องกันมาสนับสนุน” ดังนั้นหะดีษฏออี๊ฟนั้นจึงยกระดับเป็นหะดีษหะซันลี่ฆอยรี่ฮี สาเหตุที่เรียกว่าหะซันลี่ฆอยรี่ฮี เพราะว่าเป็นหะดีษหะซันอันเนื่องจากปัจจัยและบริบทภายนอก มิใช่หะซันด้วยตัวมันเอง ปัจจัยและบริบทภายนอกที่กล่าวถึง คือสายรายงานอื่นที่รายงานมาตรงกันหรือหะดีษอื่นที่มีความหมายสอดคล้องกันมาสนับสนุน หะดีษหะซันลี่ฆอยรี่ฮี คือหะดีษที่ท่านอิหม่ามอัตติรมีซีกล่าวไว้ในตอนท้ายหะดีษที่ท่านบันทึกไว้ว่า (หะดีษหะซัน) ท่านอิหม่ามอัตติรมีซีได้ให้คานิยามของหะดีษหะซันในทัศนะของท่านไว้ในตอนท้ายหนังสือ (ญาเมี๊ยะฮฺ อัตติรมีซี) ว่า "เราได้กล่าวไว้ในหนังสือของเราว่า หะดีษหะซัน ที่เราหมายถึงคือ(สายรายงานดี) ได้แก่ ทุก ๆ หะดีษที่ในสายรายงานไม่ปรากฏผู้รายงานที่โป้ปด หรือแม้แต่ถูกตั้งข้อสงสัยว่าโป้ปด และไม่ใช่หะดีษที่ขัดแย้งกับหะดีษอื่น และมีสายรายงานอื่นมาสนับสนุน" เงื่อนไข 3 ประการ ของหะดีษหะซันตามคานิยามของอิหม่ามอัตติรมีซีคือ 1. ในสายรายงานต้องไม่ปรากฏผู้รายงานที่มีพฤติกรรมโป้ปด หรือต้องสงสัยว่าโป้ปด 2. ไม่เป็นหะดีษที่ขัดแย้งกับหะดีษอื่น ซึ่งมีผู้รายงานที่มีความเชื่อถือได้มากกว่า 3. มีสายรายงานอื่นมาสนับสนุน
สรุป หะดีษหะซันลี่ฆอยรี่ฮี หมายถึงหะดีษฏออี๊ฟ ที่มีสายรายงานอื่นมาสนับสนุน หรือมีหะดีษที่มีความหมายสอดคล้องกันมาสนับสนุน สามารถยกระดับจากหะดีษฏออี๊ฟเป็นหะดีษ

หะซันลี่ฆอยรี่ฮี แต่มิใช่ว่าหะดีษฏออี๊ฟทุก ๆ หะดีษจะสามารถยกระดับเป็นหะดีษหะซันได้เสมอไป สาหรับหะดีษฏออี๊ฟที่สามารถยกระดับเป็นหะดีษหะซันลี่ฆอยรี่ฮีได้นั้น ต้องฏออี๊ฟเนื่องมาจากสาเหตุต่อไปนี้
1) ฏออี๊ฟที่มีสาเหตุมาจากความจาของผู้รายงานที่ไม่ค่อยดี
2) ผู้รายงานที่อยู่ในสายรายงานมีสถานภาพ (บุคคลที่ไม่ถูกเปิดเผยสภาพและความประพฤติ) หมายถึงบุคคลที่มีผู้รายงานหรือรับหะดีษ (ลูกศิษย์) ต่อจากเขา 2 คนขึ้นไปแต่ไม่มีนักปราชญ์หะดีษท่านใดให้การรับรองสถานภาพของเขา
3) สายรายงานขาดตอนไม่ว่าจะเป็นช่วงต้น ช่วงกลาง หรือช่วงปลายสายรายงานก็ตาม อิบนิ ฮาญัรกล่าวว่า"หะดีษฏออี๊ฟเนื่องจากสาเหตุที่ได้กล่าวมานี้หากมีสายรายงานอื่นรายงานมาตรงกัน มันจะทาให้หะดีษฏออี๊ฟนั้นยกระดับเป็นหะดีษหะซันลี่ฆอยรี่ฮี" หะดีษฏออี๊ฟที่ไม่สามารถยกระดับเป็นหะดีษหะซันได้ คือหะดีษที่ฏออี๊ฟเนื่องจากสาเหตุที่ในสายรายงานซึ่งมีบุคคลที่โป้ปด หรือถูกต้องสงสัยว่าโป้ปด กลับกลอก แม้ว่าจะมีสายรายงานอื่นร้อยสายรายงานหรือพันสายรายงาน รายงานมาตรงกันก็ไม่สามารถจะยกระดับเป็นหะดีษหะซันลี่ฆอยรี่ฮีได้

[abiatiya]

Jazakallah คร้าบ... ขออนุญาติ ก้อปปี้ บอกต่อๆ น่ะ... ความรู้ดีๆ อย่างงี้ ไม่บอกไม่ได้... มีอีกมั้ยคร้าบ

[Andalus]

คับผมม ยังมีอีกเยอะคับ เดี่ยวจะค่อยๆๆนำเสนอ