بسم الله الرحمن الرحيم
قال المصنف رحمه الله تعالي ونفعنا بعلومه فى الدارين
6. อัลวะห์ดานียะฮ์ แปลว่า อัลลอฮ์ทรงเอกกะในซ๊าต ในซีฟาตและในอัฟอ๊าล ความว่า อัลลอฮ์ตะอาลานั้น ซ๊าตของพระองค์มิได้ประกอบมาจากสองซ๊าตหรือมากกว่า ซึ่งผิดกับสิ่งที่เป็นมัคลู๊ก สิ่งเหล่านี้ล้วนแล้วแต่ประกอบขึ้นจากหลายซ๊าต หมายถึงหลายส่วนซึ่งการประกอบขึ้นในทำนองนี้ เรียนว่า كم متصل فد ذات (หลายส่วนมาประกอบกัน)
และอัลลอฮ์ไม่มีองค์ที่สอง ซึ่งจะทำให้นับจำนวนได้ ซึ่งลักษณะเช่นนี้ มีชื่อว่า كم متصل فد ذات ทั้งสองลักษณะดังกล่าวนี้ ไม่ปรากฏในซ๊าตของพระองค์ (กล่าวคือถูกปฏิเสธ)
และอัลลอฮ์นั้น ไม่มีสองซีฟัต หรือมากกว่า ทั้งนี้หมายถึงในชนิดเดียวกัน เช่น มีกุดรัตสองหรือสาม เป็นต้น ลักษณะดังกล่าวนี้ มีชื่อเรียกว่า كم متصل فد أفعال
และไม่มีสิ่งอื่นจากอัลลอฮ์มีคุณลักษณะใด ๆ เหมือนคุณลักษณะของพระองค์ ซึ่งการมีซีฟัตของสิ่งอื่นเหมือนกับพระองค์นี้ มีชื่อเรียกว่า كم منفصل فد صفات ทั้งสองลักษณะดังกล่าวนี้ ก็ไม่ปรากฏที่ซีฟัตของอัลเลาะฮ์ (กล่าวคือถูกปฏิเสธเช่นเดียวกัน)
และอัลลอฮ์นั้น ก็ไม่มีสิ่งอื่นใดร่วมให้ผลลัพธ์ (ร่วมสร้างหรือร่วมทำลาย) พร้อม ๆ กับพระองค์ ซึ่งการมีสิ่งอื่นมาเป็นส่วนร่วมดังกล่าวนี้มีชื่อเรียกว่า كم متصل فد أفعال
และแท้จริงไม่มีสิ่งอื่นใดจากพระองค์มีพลังสร้างหรือทำลายได้โดยสันโดษ แต่การที่นิยมพาดพิงไปนั้น โดยพิจารณาถึงการกระทำ และการเลือก ซึ่งการมีสิ่งอื่นจากพระองค์สามารถทำได้โดยสันโดษนี้ มีชื่อเรียกว่า كم منفصل فد أفعال ทั้งสองลักษณะดังกล่าวนี้ ไม่มีปรากฏในอัฟอ๊าลของพระองค์ (กล่าวคือถูกปฏิเสธ)
และซีฟัตมุสต้าฮิ้ล ซึ่งเป็นซีฟัตตรงกันข้ามกับวะห์ดานียะฮ์นั้นคือ พระองค์มิได้เอกะในทุกสิ่งที่กล่าวมาแล้ว กล่าวคือ ไม่ว่าจะเป็นเอกะในซ๊าต ในอัฟอ๊าล หรือในซีฟัตก็ตาม
สำหรับหลักฐาน วะห์ดานียะฮ์นั้นคือ หากพระองค์มีหลายพระองค์ แน่นอน พระเจ้าทุกองค์ต้องไร้ความสามารถ และเมื่อไร้ความสามารถ โลกนี้ก็มีไม่ได้ ซึ่งดังกล่าวนี้เป็ฯเรื่องที่ไม่ถูกต้อง เพราะเราได้เห็นว่าโลกนี้มีอยู่แล้วด้วยตาของเรา ดังนั้น พระเจ้าจึงไได้มีหลายองค์ เมื่อมิได้มีหลายองค์ก็ต้องมีองค์เดียว และเมื่อองค์เดียว คำอ้างที่ว่ามีหลายองค์จึงเป็นอันตกไป
