ผู้เขียน (ขออัลเลาะฮ์ทรงชี้นำเขา) กล่าวว่า
กลุ่มอะชาอิเราะฮฺคือกลุ่มที่พาดพิงถึงแนวทางของอิหม่ามอบูหะสัน อัลอัชอารียฺในการอธิบายหรือศึกษาเกี่ยวกับหลักอะกีดะฮและเตาฮีด เกิดขึ้นในศตวรรษ์ที่ 3 แห่งปีฮิจเราะฮฺศักราช ที่เมืองบัศรอฮฺ ประเทศอีรัก (Khalid Muhammad Nur,1995 : 1/28) เพื่อความเข้าใจที่ชัดเจนและง่ายต่อการทำความเข้าใจมากขึ้น จึงขอแบ่งประเด็นการศึกษาดังต่อไปนี้
วิจารณ์
ผู้เขียนได้ทำการวิจารณ์อัลอะชาอิเราะฮ์และอัลมุตูรีดียะฮ์ไปพร้อม ๆ กัน ซึ่งพวกเขาเหล่านั้นคืออะฮ์ลิสซุนนะฮ์วัลญะมาอะฮ์อย่างแท้จริง แต่ในที่นี้ เราขอเน้นนำเสนอเกี่ยวกับแนวทางอัลอะชาอิเราะฮ์ ดังนั้น อัลอะชาอิเราะฮ์ คือผู้ที่พาดพิงแนวทางของตนเองไปยังอิมามอบูหะซัน อัลอัชอะรีย์ เกี่ยวกับมัซฮับของท่านในเชิงเอี๊ยะติก๊อต (การศรัทธายึดมั่น) และก่อนที่จะทำความรู้จักมัซฮับอัลอัชอะรีย์นั้น อันดับแรกเราสมควรรู้จักท่านอิมามอบูอัลหะซัน อัลอัชอะรีย์ เสียก่อน
อิมามอัลอัชอะรีย์
ท่านคือ อิมามอบูอัลหะซัน อะลี บิน อิสมาอีล บิน อบีบิชริ อิสหาก บิน ซาลิม บิน อับดุลเลาะฮ์ บิน มูซา บิน บิล้าล บิน อบีบุรดะฮ์ อามิร บุตรของซอฮาบะฮ์ของร่อซูลุลเลาะฮ์ ซ๊อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม คือ ท่านอบูมูซา อัลอัชอะรีย์ ร่อฏิยัลลอฮุอันฮุ
ท่านเกิดในปี ฮ.ศ. 260 ณ เมืองบัสเราะฮ์ บ้างกล่าวว่า ท่านเกิดในปี ฮ.ศ. 270 และประวัติการเสียชีวิตของท่านนั้น มีการคัดแย้งกัน บ้างกล่าวว่า ท่านเสียชีวิตในปี ฮ.ศ. 333 บางรายงานกล่าวว่า ท่านเสียชีวิตในปี ฮ.ศ. 324 และบางรายงานกล่าวว่า ท่านเสียชีวิตในปี ฮ.ศ. 330 ท่านเสียชีวิตที่เมืองบุฆดาด(แบกแดด) และถูกฝังระหว่าง อับกัรค์(ชื่อสถานที่)กับประตูเมืองบัสเราะฮ์
ท่านอบูอัลหะซัน อัลอัชอะรีย์ เป็นซุนนีย์ เกิดในครอบครัวของอะฮ์ลิสซุนนะฮ์ แต่หลังจากนั้น ท่านได้ทำการศึกษาแนวทางมั๊วะตะซิละฮ์กับท่านอบูอะลี อัลญุบบาอีย์ และท่านก็ตามแนวทางของท่านอัลญุบบาอีย์ และได้เจริญรอยตามหลักการยึดถือของอาจารย์ตามแนวทางของกลุ่มมั๊วะตะซิละฮ์ ต่อมาท่านได้ทำการสำนึกตนและถอนตัวออกจากแนวทางดังกล่าว และแล้วในคืนวันศุกร์หนึ่งท่านได้ขึ้นไปบนมิมบัรในมัสยิดแห่งหนึ่งของเมืองบัรเราะฮ์ แล้วท่านได้ประกาศออกมาจากสุดเสียงว่า ใครที่รู้จักฉันมาก่อนหน้านี้ เขาก็ได้รู้จักฉันแล้ว หากใครไม่รู้จักฉันมาก่อน ฉันก็กำลังจะแนะนำตัวกับเขา ฉันคือ บุคคลหนึ่ง บุตรของบุคคลหนึ่ง ฉันเคยบอกว่า อัลกุรอานเป็นมัคโลค(สิ่งที่ถูกสร้าง) และแท้จริงพระองค์อัลเลาะฮ์นั้นไม่สามารถที่จะมองเห็นได้ และบรรดาการงานชั่วต่าง ๆ นั้นฉันเองคือผู้สร้างมันขึ้นมา จากนี้ต่อไป ฉันได้สำนึกตนและถอนตัวออกจากคำพูดดังกล่าวอย่างเด็ดขาดแล้ว อีกทั้งจะโต้ตอบกลุ่มมั๊วะตะซิละฮ์ จะเปิดโปงความเสื่อมเสียและสิ่งน่าหนิของพวกเขา
ท่าน อบูบักร อัสซ๊อรรอฟีย์ กล่าวว่า "กลุ่มมั๊วะตะซิละฮ์ได้เชิดหน้าชูตาขึ้นมา จนกระทั่ง ท่านอัลอัชอะรีย์ได้ปรากฏขึ้น และทำให้พวกเขาต้องอยู่ในกรวย"
ท่านอัลกอฏีย์ อิยาฏ อัลมาลิกีย์ กล่าวว่า "ท่านอบูอัลหะซัน อัลอัชอะรีย์ คือผู้หนึ่งที่ได้ประพันธ์ตำหรับตำราต่าง ๆ สำหรับแนวทางของอะฮ์ลิสซุนนะฮ์ สร้างหลักฐาน ข้อยืนยันของแนวทางอะฮ์ลิสซุนนะฮ์ เป็นผู้ที่โต้ตอบพวกบิดอะฮ์ที่ให้การปฏิเสธบรรดาซีฟัต(คุณลักษณะ) และการมองเห็นอัลเลาะฮ์ตะอาลา พวกเขาปฏิเสธคำดำรัส(กะลามุลลอฮ์)ดั้งเดิมของพระองค์ ปฏิเสธเรื่องบอกเล่าต่าง ๆ ที่จำเป็นต้องเชื่อว่ามีจริง , อะฮ์ลิสซุนนะฮ์ต่างก็ได้อ้างอิงถึงตำราของท่าน พวกเขาได้คัดลอกแล้วทำการศึกษาเรียนรู้ตามนั้น ต่างก็ได้มีความเข้าใจแนวทางที่ท่านวางเอาไว้ จำนวนนักศึกษาของท่านก็ได้ทวีเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ เพื่อต้องการที่จะทำการศึกษาและปกป้องแนวทางของอะฮ์ลิสซุนนะฮ์" ดู หนังสือ ตัรตีบ อัลมะตาริค เล่ม 5 หน้า 24 - 25
อัลอะชาอิเราะฮ์และอัลมุตูรีดียะฮ์คืออะฮ์ลิสซุนนะฮ์วัลญะมาอะฮ์
เนื่องจากประชาชาติอิสลามส่วนใหญ่นั้น คือ อัลอะชาอิเราะฮ์ และ อัลมะตูริดียะฮ์ ดังนั้น บรรดานักปราชญ์ที่อยู่มัซฮับมาลิกีและมัซฮับชาฟิอีย์ ก็คือ อะชาอิเราะฮ์ และผู้อยู่มัซฮับหะนะฟีย์ส่วนมากก็คือ มะตูริดียะฮ์ และบรรดามหาวิทยาลัยศาสนาในโลกอิสลามนั้น ก็เป็น อัชอะรียะฮ์และมุตูระดียะฮ์ เช่น มหาวิทยาลัย อัล-อัซฮัร ในอียิปต์ มหาวิทยาลัย อัซ-ซัยตูนะฮ์ ในตูนิส มหาวิทยาลัย อัลก๊อรวียีน ในมอร๊อคโค มหาวิทยาลัย เดียวบันดฺ ในอินเดีย และอื่น ๆ จากบรรดาสถาบันการศึกษาและบรรดามหาวิทยาลัยทางด้านศาสนาอิสลาม
ดังนั้น ถ้าหากเรากล่าวว่า แท้จริงอัลอะชาอิเราะฮ์ ไม่ใช่เป็นส่วนหนึ่งจากอะฮ์ลิสซุนนะฮ์แล้ว ขอสาบานว่าแท้จริง เรากำลังตัดสินถึงความลุ่มหลงกับประชาชาติอิสลามทั้งหมดหรือส่วนมาก และเราก็จะตกอยู่ในกลุ่มบรรดาพวกที่เราได้กล่าวหาว่าพวกเขาเบี่ยงเบน(จากสัจจะธรรม)เสียเอง และผู้ใดเล่าที่ชูธงแห่งการปกป้องซุนนะฮ์และทำการต่อต้านบรรดาผู้เป็นศรัตรูต่อซุนนะฮ์ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา นอกจากเสียว่าพวกเขาคืออัลอะชาอิเราะฮ์และอัลมาตุริดียะฮ์
หลังจากแนวทางของท่านอิมาม อบู อัลหะซัน อัลอัชอะรีย์ และท่านอิมาม อบูมัรซูร อัลมะตูริดีย์ ได้รับการยอมรับและเป็นที่เลื่องลือ เราก็จะพบว่า ไม่มีนักปราชญ์ในสาขาวิชาการใด ที่มาจากนักปราชญ์หะดิษ นักปราชญ์ตัฟซีร นักปราชญ์ฟิกห์ นักปราชญ์อุซูลุดดีน นักปราชญ์ภาษาอาหรับ นักปราชญ์ประวัติศาสตร์ จอมทัพแห่งโลกอิสลาม และอื่น ๆ นอกจากว่า พวกเขาคือ นักปราชญ์แนวทางของ อัลอะชาอิเราะฮ์และอัลมะตูริดียะฮ์ ซึ่งผมขอนำเสนอเป็นอย่างเท่านั้น ดังนี้
นักปราชญ์วิชาการกิรออาต (วิธีการอ่านอัลกุรอาน)
ท่านอิบนุ อัลญัซฺรีย์ , ท่านอบูอัมร์ อัดดานีย์ , ท่านชีฮาบุดดีน อัลกุสฏ๊อลลานีย์ , ท่านอัชชาฏิบีย์ , ท่านอบูชามะฮ์ อัลมุก๊อดดิซีย์
นักปราชญ์ตัฟซีรอัลกุรอาน
ท่าน อิมาม อัลกุรฏุบีย์ , ท่านอิมาม อันนะซะฟีย์ , ท่านอัลคอซิน , ท่านอัรรอซีย์ , ท่านอัลอะลูซีย์(ผู้เป็นปู่) , ท่านอัลบัยฏอวีย์ , ท่านอิบนุ อัลอะร่อบีย์ , ท่านอิบนุอะฏียะฮ์ , ท่านอัลมุหัลลีย์ , ท่านอัษษะอาลิบีย์ , ท่านอบูฮิยาน , ท่านอัสศะยูฏีย์ , ท่านอัลกอซิมีย์ , และท่านอื่น ๆ อีกมากมาย
นักปราชญ์อุลูม อัลกุรอาน (ศาสตร์เกี่ยวกับอัลกุรอาน)
ท่านอัซซัรกาชีย์ , ท่านอัลรอฆิบ อัลอัศฟะฮานีย์ , ท่านอัลมาวัรดีย์ , ท่านอัลกาฟีญีย์
นักปราชญ์หะดิษและหลักพิจารณาหะดิษ
ท่านอัลหากิม , ท่านอัลบัยฮะกีย์ , ท่านอิบนุหิบบาน , ท่านอัลค่อฏีบ อัลบุฆดาดีย์ , ท่านอิบนุอะซากิร , ท่านอัลค๊อฏฏอบีย์ , ท่านอบู นุอัยม์ อัลอัสฟะฮานีย์ , ท่านอัลกอฏีย์ อิยาฏ , ท่านอัลมุนซิรีย์ , ท่านอันนะวาวีย์ , ท่านอิซซุดดีน บิน อับดุสลาม , ท่านอิบนุหะญัร อัลฮัยษะมีย์ , ท่านอัลมิซซีย์ , ท่านอิบนุหะญัร อัลอัสก่อลานีย์ , ท่านอิบนุบัฏฏอล และนักปราชญ์อธิบายซอฮิหฺบุคคอรีย์และมุสลิม , ท่านซัยนุดดีน อัลอิรอกีย์ , ท่านอิบนุญะมาอะฮ์ , ท่านอัลอัยนีย์ , ท่านอัลอะลาอีย์ , ท่านอิบนุ เฟาร๊อก , ท่านอิบนุ อัลมุลักกิน , ท่านอิบนุ ดะกีก อัลอีด , ท่านอิบนุ อัซซะมะลิกานีย์ , ท่านอัซซัยละอีย์ , ท่านอัศสะยูฏีย์ , ท่านอิบนุอะลาน , ท่านอัศศัคคอวีย์ , ท่านอัลมุนาวีย์ , ท่านอะลีย์ อัลกอรีย์ , ท่านอัลบัยกูนีย์ , ท่านอัลลักนาวีย์ , ท่านอัซซะบีดีย์ , และท่านอื่น ๆ อีกมากมาย
นักปราช์อุศูลิดดีน
ท่านอบู อัลหะซัน อัลอัชอะรีย์ , ท่าน อบู มันซูร อัลมะตูริดีย์ , ท่านอิมาม อัลหะรอมัยน์ , ท่านอัลมะตะวัลลีย์ , ท่านอัชชะรีฟ อัลญุรญานีย์ , ท่านอัลอามิดีย์ , ท่านฮิบะตุลลอฮ์ อัลมักกีย์ , ท่านอัลบัยญูรีย์
นักปราชญ์อุศูลุลฟิกห์
ท่านอิบนุอัลฮาญิบ , ท่านอัลก่อรอฟีย์ , ท่านอัลบัยฏอวีย์ , ท่านอะลาอุดดีน อัลบุคอรีย์ , ท่านอัลบัซฺดะวีย์ , ท่านอิบนุอัลฮุมาม , และท่านอื่น ๆ
นักปราชญ์ฟิกห์
ท่าน อัศศุบกีย์ , ท่านอันนะวาวีย์ , ท่านอัรรอฟิอีย์ , ท่านอัลบุลกินีย์ , ท่านซะกะรียา อัลอันซอรีย์ , ท่านอัชชิบรอมะลิซีย์ , ท่านอัลฟากิฮีย์ , ท่านอัฏฏ่อร่อฏูชีย์ , ท่านอิบนุ อัลเญาซีย์ , ท่านอิบนุอาบิดีน , ท่านชัยค์อันนัซซฺอม , ท่านอัลกาซานีย์ , ท่านฆุนัยมีน , ท่านอิบนุ อัลหาจญฺ , และนักปราชญ์อีกมากมาย
นักปราชญ์ประวัติศาสตร์
ท่านอัลกอฏีย์ อิยาฏ , ท่านมุฮิบุดดีน อัลฏ่อบะรีย์ , ท่านอิบนุ อะซากิร , ท่านอัลคอฏีบ อัลบุฆดาดีย์ , ท่านอบู นุอัยม์ อัลอัศฟะฮานีย์ , ท่านอิบนุหะญัร , ท่านอัลมิซซีย์ , ท่านซุฮัยลีย์ , ท่านอัศศอลิฮีย์ , ท่านอัสศะยูฏีย์ , ท่านอิบนุอัลกะษีร , ท่านอิบนุค๊อลดูน , ท่านอัตตะลิมซานีย์ , ท่านอัศศ๊อฟดีย์ , ท่านอิบนุค่อลิกาน , ท่านอะลีย์ บิน อิบรอฮีม อัลหะละบีย์ ท่านอิบนุ ซัยยิดินาส , ท่านยูซุฟ อัลนับฮานีย์ , ท่านอัลฟาซีย์ , ท่านอิบนุ กอฏีย์ ชะฮ์บะฮ์ , และท่านอื่น ๆ อีกมากมาย
นักปราชญ์หลักภาษาอาหรับ
ท่าน อัลญุรญานีย์ , ท่านอัลก๊อซวีนีย์ , ท่านอิบนุ อัลอัมบารีย์ , ท่านอัสศะยูฏีย์ , ท่านอิบนุมาลิก , ท่านอิบนุกะอีล , ท่านอิบนุฮิชาม , ท่านอิบนุ มันซูร , ท่านอัลฟัยรูซฺอาบาดีย์ , ท่านอัซซะบีดีย์ , ท่านอิบนุอัลหาญิบ , ท่านอัลอัซฮะรีย์ , ท่านอิบนุอัลอะษีร , ท่านอัลหะมะวีย์ , ท่านอิบนุฟาริส , ท่านอัลกะฟะวีย์ , ท่านอิบนุอาญุรูม , ท่านอัลฮัฏฏอบ , ท่านอัลอะฮ์ดัล ,และท่านอื่น ๆ อีกมากมาย
นักปราชญ์ศาสตร์ทำนายฝัน
ท่านอับดุลฆอนีย์ อันนาบุลุซีย์ , ท่านอิบนุ อัลมุกรีย์.
นักปราชญ์ตะเซาวุฟ
ท่านอัลกุชัยรีย์ , ท่านอัลฆอซะลีย์ , ท่านอัรริฟาอีย์ , ท่านอัลญุนัยด์ , ท่านชัยค์ ซัรรูก , ท่านมุฮัมมัด อะมีน อัลกุรดีย์ , ท่านอิบนุอะฏออิลและฮ์
จอมทัพอิสลาม
ท่าน อัลวะซีร นิซอม อัลมุลกิ , ท่านจอมทัพ นูรุดดีน อัซซังกีย์ , ท่านจอมทัพ ซ่อลาฮุดดีน อัลอัยยูบีย์ , ท่านจอมทัพ มุฮัมมัดฟาติหฺ , ท่านจอมทัพ อัลมุซ๊อฟฟัร ก๊อฏซฺ
ดังนั้น จะเป็นไปได้อย่างไร ที่มีกลุ่มหนึ่ง พยายามกล่าวอ้างว่า บรรดานักปราชญ์ผู้ทรงธรรมเหล่านั้น ไม่ว่าจะมาจากอัลอะชาอิเราะฮ์และอัลมุตูริดียะฮ์ ไม่ใช่อะฮ์ลิสซุนนะฮ์วัลญะมาอะฮ์ !! ซึ่งความจริง อัลอะชาอิเราะฮ์และอัลมะตูริดียะฮ์ คือกลุ่มหนึ่งจากอะฮ์ลิสซุนนะฮ์วัลญะมาอะฮ์ ที่ประชาชาติให้ความพอใจกับพวกเขา เพราะพวกเขาได้พึงพอใจอัลกุรอานและซุนนะฮ์ในการนำมาเป็นหลักฐานของพวกเขา และอัลอะชาอิเราะฮ์และอัลมะตูริดียะฮ์ คือปวงปราชญ์ผู้ปกป้อง แบกรับและถ่ายทอดหลักการของศาสนา ดังนั้น การตำหนิพวกเขา ย่อมถือเป็นการตำหนิศาสนา ซึ่งเหมือนกับเรากล่าวว่า บรรดาซอฮาบะฮ์คือผู้แบกรับและถ่ายทอดหลักการศาสนา และการตำหนิพวกเขานั้น คือการตำหนิศาสนา วัลลอฮุอะลัม