ผมว่าอย่างนี้น่ะ สิ่งที่พึงพิจารณาให้แน่ชัดคือ
๑) การที่โต๊ะครูเปิดสอนตามปอเนาะโดยไม่มีใบอนุญาต มันผิดหลักกฏหมายบ้านนี้เมืองนี้หรือไม่ ถ้าผิดก็ต้องหาทางทำให้ถูกต้องเสีย อีกอย่างผมก็ไม่ทราบว่าหากผิดจริง เป็นความผิดในลักษณะการเปิดสถานที่เพื่อทำการเรียนการสอนในลักษณธใด กฏหมายวางขอบเขตและขอบข่ายไว้แค่ไหนอย่างไร เพราะหากบอกว่าเนื่องด้วยเป็นปอเนาะ เราก็ต้องพิจารณากันต่อว่า วลีที่ว่า
โต๊ะครูเปิดสอนตามปอเนาะ วลีนี้นั้นกฏหมายตีความกันอย่างไร ถ้าเราทราบในส่วนของสำนวนดังกล่าวลางทีอาจมีช่องทางสำหรับโต๊ะครูเพื่อเป็นทางออก
๒) การที่เราในฐานะมุสลิมอาศัยในประเทศที่ใช้กฏหมายบ้านเมืองทั่วไป เราต้องพิจารณาว่ากิจการหรือกิจกรรมใดๆที่ตนกำลังทำอยู่นั้นผิดหลักการศาสนาหรือไม่ ถ้าใช่ ต้องยุติเสีย หากไม่ ต้องพิจารณาในส่วนกฏหมายบ้านเมืองกันต่อไป ถ้าการกิจกรรมหรือกิจการใดๆที่ผิดกฏหมายบ้านนี้เมืองนี้แล้ว ต้องยุติเช่นกันแม้มันจะไม่ผิดหลักการทางศาสนา
